Μετάφραση: Χρύσανθος Θεοχάρης
Ο αγγλικός όρος είναι burnout και στην κυριολεξία σημαίνει στέρεμα, εξάντληση αποθεμάτων. Είναι αυτό που λέμε «έμεινε από καύσιμα». Μια μαμά αισθάνεται burnout, δηλαδή συναισθηματική εξάντληση, όταν έχει ζήσει για αρκετό διάστημα χωρίς τις σωστές ισορροπίες. Όταν δίνει συνέχεια, όταν καταναλώνει συνεχώς ενέργεια, κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα φτάσει στο σημείο να ξεμείνει από δυνάμεις, να της εξαντληθούν τα αποθέματα και να μην μπορεί να δώσει τίποτε. Το βρέφος όμως ή το νήπιο εξακολουθεί να χρειάζεται τη μαμά και η μαμά πρέπει να συνεχίσει νατο παλεύει και να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις που προκύπτουν. Αναμφίβολα οι μαμάδες μπορεί να φτάσουν να γίνουν δυστυχισμένες, να δυσανασχετούν, να μνησικακούν και πάνω απ’όλα να κουραστούν. Κάτι τέτοιο μπορεί να φέρει τα πράγματα σε σημείο να αμφισβητηθεί η ικανότητα της μαμάς να φροντίσει σωστά το μωρό ή και με την ίδια τη μαμά να ρίχνει ευθύνες στον εαυτό της για το γεγονός ότι δεν απολαμβάνει το λειτούργημα της μητρότητας.
Οι γυναίκες που έχουν όλα τα κίνητρα και το μεράκι να είναι καλές μητέρες είναι αυτές που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν στο «στέρεμα». Θα πρέπει να είσαι αφιερωμένη στο έργο της μητρότητας και να εργάζεσαι σκληρά για να φτάσεις να «στερέψεις». Το στέρεμα είναι μια απ’ τις παρενέργειες ή παράπλευρες συνέπειες της φυσικής ανατροφής και των στενών δεσμών μεταξύ γονιών και παιδιών, ιδιαίτερα μάλιστα όταν υπάρχει στην οικογένεια μωρό υψηλών απαιτήσεων και αναγκών.
Η συναισθηματική εξάντληση ή στέρεμα συμβαίνει όταν οι μαμάδες, οι μπαμπάδες και τα μωρά έχουν χάσει τις ισορροπίες και έμειναν στην κατάσταση αυτή για κάποιο χρονικό διάστημα. Συνήθως το πρόβλημα δεν έχει να κάνει με το συγκεκριμένο στυλ ανατροφής (attachment parenting) καθαυτό. Πιστεύουμε πως στο attachment parenting λειτουργεί ο νόμος της απαίτησης και της προσφοράς. Tο παιδί δηλαδή μπορεί να απαιτεί αλλά οι γονείς μέσα απ’ την ανταπόκριση στις απαιτήσεις του μωρού αντλούν και τις δυνάμεις και τα μέσα που τους είναι απαραίτητα να επιβιώσουν και να ευημερήσουν και οι ίδιοι. Η προσφορά αγάπης και η ύφανση στενών δεσμών με το μωρό μπορεί κάλλιστα να παίξει το ρόλο του βάλσαμου πάνω στις συναισθηματικές πληγές που κουβαλούν οι γονείς των οποίων οι σχέσεις με τους δικούς τους γονείς δεν ήταν στενοί. Είναι δυνατόν όμως κάποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες να επενεργήσουν συνδυαστικά με τέτοιο τρόπο που τελικά η ζυγαριά να γείρει προς την πλευρά του «στερέματος» και να γίνει η ζημιά. Σαν τέτοιους παράγοντες θα πρέπει να αναφέρουμε τους εξής: μωρό αυξημένων αναγκών, περιβάλλον μη-υποστηρικτικό μέχρι αρνητικό, προκλήσεις στην προσωπική ζωή της μαμάς ή του μπαμπά που λειτουργούν ανταγωνιστικά, εξωτερικές πιέσεις ή τέλος εξωπραγματικές προσδοκίες. (Γι’ αυτό το τελευταίο θα μπορούσε να γίνει ιδιαίτερη ανάλυση, αλλά προς το παρόν αυτά τα λίγα: Υπάρχουν γυναίκες που ακόμα και στο διάστημα που έχουν μωρά εξακολουθούν να βάζουν πολύ ψηλά τον πήχη και επιδιώκουν στα μάτια των τρίτων να έχουν το «τέλειο» μωρό και το «τέλειο» νοικοκυριό και το «τέλειο» σώμα κλπ. κλπ. Και επειδή αυτή η «τελειότητα» είναι ακατόρθωτη, εκείνες είτε νοιώθουν τύψεις, είτε χρεώνουν την «αποτυχία» τους στους «άλλους» με δυσάρεστες οπωσδήποτε συνέπειες).
Οι σημερινές γυναίκες θα πρέπει να τα καταφέρνουν σε όλους τους τομείς: να κρατούν το σπίτι τους τέλειο, να αναθρέψουν έξυπνα και δημιουργικά παιδιά, να προσφέρουν στους συζύγους τους συντροφικότητα και σεξ και να έχουν μια πετυχημένη και ενδιαφέρουσα προσωπική και επαγγελματική ζωή. Όταν μια νέα μαμά προσπαθήσει να αναπαραγάγει στη ζωή της το ιδεατό πρότυπο της Σουπερμαμάς (Supermom) το σίγουρο είναι πως την περιμένουν προβλήματα. Το να μάθεις να είσαι η μαμά του μωρού σου είναι από μόνο του κάτι περισσότερο από εργασία πλήρους απασχόλησης. Όταν στην πλάτη της πέφτουν επιπλέον ένα σωρό άλλες απαιτήσεις, όταν πρέπει να τα κάνει όλα αυτά και ο χρόνος που της απομένει για να φροντίσει τον εαυτό της ελαχιστοποιείται, τότε κινδυνεύει σοβαρά να «στερέψει».
Το να αισθάνεται μια νέα μαμά (και μπαμπάς) κουρασμένη είναι κάτι το φυσικό και αναπόφευκτο. Είναι επίσης βέβαιο πως θα υπάρξουν μέρες που θα αναρωτιέται κατά πόσον είναι κατάλληλη για το ρόλο της μαμάς! Απ’ την άλλη μεριά όμως θα πρέπει να τονιστεί με έμφαση πως το «στέγνωμα» ή συναισθηματική εξάντληση δεν είναι καθόλου αναπόφευκτη συνέπεια ούτε απαραίτητο στοιχείο της μητρότητας. Ορίστε και μερικές συμβουλές για το πώς θα μπορέσετε να επιβιώσετε και να ευημερήσετε σαν μητέρα – και ταυτόχρονα να γλυτώσετε την επιδρομή του «στεγνώματος».
Κάνε ό,τι μπορείς να χτίσεις τη σχέση σου με το μωρό σου πάνω σε καλές βάσεις
Ο αποχωρισμός σου απ’ το μωρό αμέσως μετά τον τοκετό ή ακόμη και τα αρχικά προβλήματα θηλασμού αποτελούν σίγουρα ένα κακό ξεκίνημα στην προσπάθειά σου να είσαι μια καλή μαμά. Αν το διαβάζεις αυτό πριν γεννήσεις το μωρό σου, αφιέρωσε λίγο χρόνο να σχεδιάσεις προσεκτικά τα του τοκετού καθώς και τις πρώτες μέρες της ζωής του μωρού σου. Παρακολούθησε κάποια σειρά μαθημάτων ανώδυνου τοκετού και πήγαινε στις συναντήσεις του Συνδέσμου Θηλασμού (La Leche League) να κατατοπιστείς πάνω σε θέματα θηλασμού. Αν το διαβάζεις αφού έχεις ήδη γεννήσει και νοιώθεις ακόμη τις συναισθηματικές συνέπειες των όχι και τόσο τέλειων εμπειριών που συνοδεύουν την αρχή της σχέσης σου με το μωρό σου, είναι καιρός να ξεκολλήσεις! Πες στον εαυτό σου πως έκανες το καλύτερο που μπορούσες σύμφωνα μ’ αυτά που ήξερες και κάτω απ’ τις συγκεκριμένες συνθήκες. Τώρα επικέντρωσε τις προσπάθειές σου στο χτίσιμο της ειδικής σχέσης που αρχίζεις να δημιουργείς με το μωρό σου.
Αγνόησε τους αρνητικούς συμβουλάτορες
Πολλοί θα προσφερθούν να σε συμβουλέψουν πώς να παίξεις σωστά το ρόλο της μητέρας. Η επίμονη προσπάθειά τους να σε πείσουν ότι αυτά που κάνεις είναι λάθος μπορεί να κλονίσει την αυτοπεποίθησή σου. Μην ανοίγεις συζητήσεις μαζί τους. Μην αφιερώνεις πολύ χρόνο και σκέψη στις απόψεις τους. Υπενθύμισε τον εαυτό σου ότι η επιλογή σου να αναθρέψεις το παιδί σου με τη μέθοδο των στενών φυσικών δεσμών (attachment parenting) είναι βασισμένη σε στέρεη λογική και υγιείς αρχές και πως εσύ είσαι η ειδικός σε ό,τι αφορά το παιδί σου.
Βάλε και τον μπαμπά στο παιχνίδι
Δεν έχω ποτέ συναντήσει περίπτωση μητέρας με συναισθηματική εξάντληση σε οικογένεια που και ο μπαμπάς έχει ενεργή συμμετοχή στη φροντίδα των παιδιών και δείχνει τρυφερό ενδιαφέρον για τη νέα μανούλα. Μερικοί μπαμπάδες τα πάνε καλά σ’ αυτό απ’ την πρώτη αρχή. Άλλοι πάλι χρειάζονται ενθάρρυνση και λίγο σπρωξιματάκι. Η μαμάδες μπορούν να βοηθήσουν τους άνδρες τους διατυπώνοντας τις ανάγκες τους με σαφή μεν αλλά ήρεμο τρόπο. Οι άνδρες δεν μπορούν να μαντέψουν τί ακριβώς θέλουν απ’ αυτούς οι γυναίκες, γιατί κακά τα ψέματα οι περισσότεροι άνδρες δεν διαισθάνονται τις ανάγκες των άλλων με τον τρόπο που μπορούν οι γυναίκες. Είτε πρόκειται για τα πιατικά που περιμένουν στο νεροχύτη είτε για το μωρό που κλαίει και χρειάζεται προσοχή, οι μαμάδες πρέπει το ζητήσουν για να γίνει. Αν μια μαμά έχει πρόβλημα να ζητήσει τη βοήθεια, αυτό είναι το κόκκινο σημαιάκι που δείχνει πως κάτι δεν πάει καλά και πως ενδεχομένως η συμβουλευτική παρέμβαση είναι απαραίτητη. Πιθανόν να έχει «κλίση» προς την τελειομανία και να πιστεύει πως μόνο αυτή μπορεί να κάνει τα πράγματα σωστά. Ή πάλι μπορεί να υπάρχει θέμα κατάθλιψης και ορμονών μετά τη γέννα και να μην είναι ακόμη σε θέση να γνωστοποιεί τις ανάγκες της.
Μην παίζεις ρόλο επόπτη όταν ο μπαμπάς περιποιείται το μωρό
Ο Μπαμπάς πρέπει να μάθει από μόνος του πώς να ηρεμεί το μωρό που κλαίει και πώς να παίζει μαζί του όταν είναι χαρούμενο. Αν η Μαμά είναι πάντα παρούσα, εποπτεύοντας κάθε ρέψιμο, χάδι και γαργάλημα, ο Μπαμπάς δεν θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση σαν φροντιστής του μωρού. Καλύτερα να χρησιμοποιήσεις την ευκαιρία αυτή για κάτι δικό σου. Κάνε έναν περίπατο, πήγαινε για ψώνια, κάτσε σε μια απόμερη γωνιά του σπιτιού και διάβασε ένα βιβλίο. Ο Μπαμπάς θα τα πάει μια χαρά!
Ο Μπαμπάς και η Μαμά πρέπει να συνεργάζονται για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του μωρού και της οικογένειας. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο στην περίπτωση που έχουν ένα μωρό δύστροπο ή με ιδιαίτερες ανάγκες. Αν η Μαμά αναλάβει αποκλειστικά την παιδική φροντίδα, ο Μπαμπάς θα είναι πολύ απρόθυμος να ασχοληθεί με το απαιτητικό μωρό. Αν η Μαμά ξοδεύει όλη της την ενέργεια στο μωρό, ο Μπαμπάς μπορεί να δυσανασχετήσει νοιώθοντας παραγκωνισμένος. Μπορεί να πέσει με τα μούτρα στη δουλειά ή σε άλλες δραστηριότητες εκτός οικογένειας. Τότε η Μαμά «στεγνώνει», οι δυνάμεις της στερεύουν, ο γάμος παραπαίει και η σχέση του μωρού και με τους δύο γονείς βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο.
Το Blog μιας Μαμας 