Monthly Archives: Νοέμβριος 2011

Νερό – Σφουγγάρι (Μοντεσσόρι για νήπια)

Standard

Σε ποιο παιδί προσχολικής (και σχολικής δηλαδή) ηλικίας δεν αρέσει το νερό? να πλατσουρίζει, να γίνεται μούσκεμα, να παγώνουν τα χεράκια, αλλά να συνεχίζει? Να πω σε κανένα? 😉

Και στα δυο μου παιδιά, αρέσει να παίζουν με το νερό με τις ώρες! Το θυμάμαι από τον Γιώργο (που αν και δεν του αρέσει το νερό στο πρόσωπο από νεογέννητο, μπορεί να παίζει με νερό με τις ώρες) και το είδα και στην Ναταλία. Έτσι θυμήθηκα κάτι που είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο με ασκήσεις Montessori. Για πληροφορίες όσον αφορά την μέθοδο Montessori πατήστε εδω και κάποια στιγμή θα γράψω και κάτι περισσότερο!

Το έφτιαξα που λέτε αυτό το παιχνίδι και στη Ναταλία και ξετρελάθηκε. Για να σταματήσει, είδαμε και πάθαμε, μετά από ώρα με παγωμένα μουλιασμένα δαχτυλάκια από το νερό! Καλό θα ήταν δε να βάλετε στα παιδάκια σας ποδίτσα για να μην γίνουν μούσκεμα και τα ρουχαλάκια τους 😉

Λοιπόν! Τι θα χρειαστούμε:

Ένα σφουγγάρι μπάνιου ή κουζίνας (εγώ είχα κουζίνας) το οποίο κόβουμε σε μικρά κομμάτια διαφορετικού μεγέθους αν θέλουμε.

Ένα κάπως ρηχό αλλά σχετικά μεγαλούτσικο σε βάση μπολ (να μην αναποδογυρίζει εύκολα).

Ένα μικρότερο μπολ για να τοποθετήσουμε μέσα τα σφουγγαράκια μας.

νερό

δίσκο

Τοποθετούμε τα μπολ στον δίσκο. Βάζουμε λίγο νερό στο μεγάλο, τόσο ώστε να μπορούν να βυθιστούν τα σφουγγαράκια όταν το παιδί τα σπρώχνει κάτω από το νερό. Το μπολ με τα σφουγγαράκια από αριστερά και στο κέντρο του παιδιού το μπολ με το νερό. Αν θέλουμε, μπορούμε να στρώσουμε στον πάτο του δίσκου λίγο χαρτί κουζίνας να απορροφά το νερό που θα πέφτει.

Καθόμαστε με τον δίσκο μπροστά μας και δείχνουμε τις κινήσεις που πρέπει να κάνει το παιδί. Πρώτα παίρνουμε ένα ένα τα σφουγγαράκια και τα ρίχνουμε στο μπολ με το νερό. Μετά, με τα ΔΥΟ χεράκια, πιάνουμε ένα ένα τα σφουγγαράκια από το νερό, τα σφίγγουμε να φύγει το νερό και τα ξαναβάζουμε στο μπολάκι τους. Αυτό είναι! Μετά αφήνουμε το παιδί να κάνει την δουλειά του δίχως να του λέμε πολλά πολλά, εκτός αν δούμε ότι έχει πιάσει το μπολ με το νερό και είναι έτοιμο να το λουστεί. Αν κάνει πολλά νερά τριγύρω, του δείχνουμε πως μπορούμε να τα μαζέψουμε με μια πετσετούλα και μετά τους την δίνουμε (άλλο παιχνίδι μετά αυτο, χαχαχα)!

Λοιπόν, εκτός του ότι τα μωρά μας καταδιασκεδάζουν με αυτό το παιχνίδι, μαθαίνουν να ακολουθούν μια απλή σειρά, να ακολουθούν με κίνηση τα μάτια τους, και δυναμώνει τους τένοντες στα χεράκια του μικρού μας οπότε το βοηθά στις πιο λεπτές κινήσεις.

Όταν το παιδί αρχίσει να κάνει ότι να ‘ναι έχετε δύο επιλογές. Η μία είναι να τα μαζέψετε εάν θέλετε να θεωρεί αυτό το παιχνίδι κάτι σαν ιεροτελεστία ή να το αφήσετε να κάνει και τα δικά του μέχρι που απλά θα πρέπει να σταματήσει πριν παγώσει (αυτό που κάνω κι εγώ δηλαδή). Η Ναταλία συνήθως ζητάει μια χαρτοπετσέτα, την βουτάει κι αυτή στο νερό κι αφού την κάνει μπαλάκι με τα χεράκια της, ρουφάει νερό και γελάει!!! Το παιχνίδι τελειώνει με τα πράγματα στην θέση με την οποία ξεκίνησαν, μέσα στον δίσκο ο οποίος τώρα είναι φουλ στο νερό 🙂

Καλή νεροδιασκέδαση!!!

Advertisement

Έρωτας, έρωτας…. κεραυνοβόλος!!!

Standard

Ήμουν 18 χρονών, μόλις είχα τελειώσει το λύκειο και αν και ποτέ δεν είχα φύγει μόνη από το σπίτι, όπως όλοι οι συνομήλικοι μου, το περίμενα πως και πως.  10 μέρες μετά την άφιξη μου στην Αγγλία για σπουδές, το πανεπηστίμιο είχε πάρτυ για τους πρωτοετείς ώστε να γνωριστούν λιγάκι μεταξύ τους. Μαζί με την Έλενα, συμφοιτήτρια και συμμαθήτρια από τη Ρόδο, πήγαμε στο πάρτι να προσπαθήσουμε να βρούμε κι άλλους Έλληνες. Μας είχαν πει ότι πρέπει να έχει τουλάχιστον 10 συνολικά.

Και ψάχναμε, και μιλούσαμε δυνατά στα Ελληνικά κάθε φορά που περνούσε μια «Ελληνόφατσα» από μπροστά μας, αλλά τίποτα… Απογοήτευση… Και τότε είδα την πλάτη ενός μπουφάν fly jacket με κέντημα έναν αετό. Τα θυμάστε? Εκείνα τα φουσκωτά μαύρα μπουφάν με πορτοκαλί φόδρα από μέσα? Ε, μόνο ένα υπήρχε εκεί μέσα. Ήταν μόδα στην Ελλάδα αλλά κανείς στην Αγγλία δεν φορούσε. Το έδειξα στην φίλη μου.

«Θα πάμε μπροστά τους να μιλάμε Ελληνικά. Αν είναι Ελληνες θα μας μιλήσουν, αλλιώς φεύγουμε μετά το τσιγάρο μας (τσιγάροοοο, τι είπα τώρα?)»

Μπροστά από αυτόν με το μπουφάν, ήταν όρθιος (φάτσα προς τα μας), ένας μακρυμάλλης (τρελαινόμουν για μακρυμάλληδες), μουσάτος με γαλάζια μάτια. Ντιν ντιν ντιν!!! Καμπανάκια, χερουβίμ τραγουδούσαν, καρδούλες στα μάτια μου και διάφορα τέτοια! 😆

«Έλενα, άκου! ο Μακρυμάλλης είναι δικός μου. Κανόνησε!!!»  Χαχαχαχα! Καλά μην το πείτε στην κόρη μου, αλλά ακριβώς έτσι έγινε. Και πήγαμε, και μιλούσαμε δυνατά και να μην λένε τίποτα, αλλά άρχισαν κι αυτοί να μιλάνε δυνατά. Να μιλάνε δυνατά Ελληνικά!

«Έλληνες είστε κι εσείς???» Αναφώνησα δήθεν έκπληκτη! Πανούργα γυναίκα!

Κανένα μήνα μετά, ο Μάκης, ο ωραίος μουσάτος, γαλανομάτης, μακρυμάλλης, έγινε όντως δικός μου!!! Έγινε η αγάπη της ζωής μου, ο φίλος μου, άντρας και αγέρας μου! Περάσαμε μαζί απίστευτες στιγμές, όμορφες, άσχημες, υπέροχες! Από την πρώτη στιγμή έπλαθα όνειρα μαζί του και πολλά από αυτά τα έχω κάνει πραγματικότητα. Μαζί του. Σαν σήμερα, πριν 16 χρόνια, ξεκινήσαμε μια κοινή πορεία η οποία πότε της δεν χώρισε. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου αν δεν υπήρχε ο Μάκης. Σίγουρα θα ήμουν μια άλλη Λυδία. Ίσως να μην είχα παιδιά ακόμη. Σίγουρα όχι τα παιδιά που έχω και λατρεύω. Μπορέι να μην ήμουν η mamalydia μπορεί να μην ήμουν πολλά. Μεγαλώσαμε μαζί. Μάλλον όχι! Ωριμάσαμε μαζί. Έπρεπε να δεθούμε γρήγορα γιατί είμασταν μόνο ο ένας με τον άλλον  στην Αγγλία. Είμασταν η οικογένεια ο ένας του άλλου εκεί πέρα και όταν γυρίσαμε Ελλάδα… παραμείναμε!

Σαν σήμερα πριν 16 χρόνια «τα φτιάξαμε»! χαχα! 16 χρόνια μετά, σήμερα τα σκέφτομαι και δεν μπορώ παρά να μοιραστώ μαζί σας αυτή την ιστορία. Είναι η αγαπημένη μας επέτειος! Είναι η μερα που ξεκινήσαμε αυτό που έχουμε σήμερα και που ελπίζω να συνεχιστεί μέχρι να έχω μαζί μου έναν παππού, μουσάτο, γαλανομάτη (ίσως και μακρυμάλλη πάλι ποιος ξέρει) τον οποίο θα κοιτάζω και θα βλέπω όπως την πρώτη μέρα!

Λοιπόν, αν δεν πιστεύετε στον κεραυνοβόλο έρωτα, νομίζω σας έπεισα!

Και το παρακάτω τραγούδι, αφιερωμένο σε σένα Μάκη μετά από πολλά χρόνια που έχω να στο αφιερώσω!

(Μαράκι, ευχαριστώ που μου το θύμησες!!!!)

Κουκουβάου-κουκουβάααα!!!

Standard

Πηγαίνοντας στην τάξη!

Δεν μπορώ να κρατηθώ από  την χαρά και την περηφάνια μου!!! Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να «κουκουβαγίσω» κι εγώ λίγο για τον Γιώργο μου, ε? Θα προσπαθήσω να συγκρατήσω τον εαυτό μου και να μην ξεφύγω (πολύ)…

Ο Γιώργος όπως ίσως κάποιες γνωρίζετε, πάει προ-νήπιο. Σε δημόσιο νηπιαγωγείο δηλαδή. Εκεί που θα πηγαίνει και  του χρόνου. Έχει μια θαυμάσια δασκάλα, το σχολείο είναι καταπληκτικό και από αρχιτεκτονικής πλευράς (κτήριο, αυλή, κλπ) και από πλευράς δραστηριοτήτων και νηπιαγωγών! Είμαστε πολύ τυχεροί 🙂

Προχτές που λέτε, ο φίλος και συμμαθητής του, εκεί που έπαιζαν, πήγε και τον δάγκωσε στην πλάτη! Ο Γιώργος δεν έχει μάθει να χτυπάει (αυτό θα το αναλύσουμε σε άλλο ποστ). Ακόμα κι αν τον χτυπήσουν, δεν έχει μάθει να χτυπάει, ειδικά εφόσον γίνεται με κάποιον με τον οποίο προηγουμένως έπαιζε. «Δεν θέλω να δείρω κάποιον φίλο μου!» λέει… Έτσι, έκλαψε πολύ (πόνεσε κιόλας αφού του άφησε σημάδι να  φανταστείτε), στεναχωρήθηκε ακόμη παραπάνω γιατί δεν μπορούσε να καταλάβει για ποιον λόγο θα μπορούσε να του το κάνει αυτό ο φίλος του. Δεν ήξερε όμως και πως θα έπρεπε να νιώσει που ο φίλος του, όλο το υπόλοιπο διάλειμμα το πέρασε στην τιμωρία στεναχωρημένος… Είπε μάλιστα και στην δασκάλα ότι «εντάξει, ο Ιωάννης είναι φίλος μου και δεν θα μου το ξανακάνει!» (αυτό μου το είπε σήμερα η δασκάλα), κάτι που θεώρησε ότι ήταν πολύ ώριμο από την πλευρά του Γιώργου.

Σήμερα που πήγα να τον πάρω από το σχολείο, μου είπε (η δασκάλα του) ότι έκαναν ανάγνωση βιβλίου και «συναισθηματική αγωγή». Τους έκανε ερωτήσεις και έβλεπε πως σκέφτονται. Το παραμύθι αν κατάλαβα καλά είχε να κάνει με ένα λιβάδι με λευκές μαργαρίτες στο οποίο ξεφύτρωσε μια ολοκόκκινη παπαρούνα. Οι μαργαρίτες δεν την ήθελαν ανάμεσά τους. Ήταν άλλο χρώμα, φαινόταν να έχει μαύρα αγκάθια, κλπ. Δεν ήταν όμορφη και το κυριότερο? Ήταν διαφορετική από τις μαργαρίτες! «Να φύγει από το λιβάδι λοιπόν?» Τους ρώτησε η δασκάλα. Και όλα πήραν το μέρος των πολλών λευκών λουλουδιών. Είχαν δίκιο οι μαργαρίτες. Η παπαρούνα ήταν όντως μπιαχ! Όλα τα παιδιά είχαν την ίδια άποψη! Όλα εκτός του Γιώργου ΜΟΥ!

«Κυρία Άννα, όχι! Εγώ θέλω να μείνει η παπαρούνα στο λιβάδι με τις μαργαρίτες!»

«Γιατί Γιώργο?»

«Γιατί έτσι το κοπάδι (μάλλον το είδε σαν κοπάδι) θα μεγαλώσει και θα γίνει πιο όμορφο επειδή θα έχει κι άλλα χρώματα!»

Δεν ξέρω πως συνεχίστηκε η συζήτηση, αλλά η δασκάλα μου είπε πως «ο Γιώργος είναι πάαααρα (έτσι το είπε δεν πρόσθεσα εγώ τόσα πολλά αααα) πολύ ώριμος συναισθηματικά. Ο τρόπος που σκέφτεται και το γεγονός ότι μπαίνει τόσο πολύ στην θέση του άλλου, δείχνει ότι είναι ανεπτυγμένος συναισθηματικα!

Και βέβαια το άλλο που το πάτε? Τόλμησε να πει την γνώμη του μπροστά σε όλη την τάξη, ακόμη κι αν αυτή ήταν διαφορετική από των άλλων και μάλιστα αντίθετη! Αυτό εγώ το λέω θάρρος 🙂 Θάρρος που κι εμείς οι μεγάλοι πολλές φορές δεν διαθέτουμε (πρώτη εγώ πολύ συχνά)…

Και σας ερωτώ τώρα. Εγώ φταίω που έχω φουσκώσει σαν παγώνι, γύφτικο σκεπάρνι και όλα τα συναφή και που κουκουβάου-κουκουβά από εκείνη την ώρα σαν μια καλή και όμορφη κουκουβάγια? Εγώ φταίω που είμαι συγκινημένη από εκείνη την στιγμή?

Κάποιοι μπορεί να πουν, είναι που είναι πρώτο παιδί, που είναι Υδροχόος στο ζώδιο, γονίδιο, είναι τυχαίο, δεν ξέρω. Θέλω να πιστεύω πως ίσως να έχει να κάνει και με το γεγονός ότι πάντα του λέμε και το πως μπορεί να αισθάνεται και ο άλλος όταν συμβαίνει κάτι, το γεγονός οτι μιλάμε για τα συναισθήματά μας, ότι τον αφήνουμε να εκφέρει την άποψη του, τα επιχειρήματά του τα οποία ουκ ολίγες φορές μας έχουν αλλάξει γνώμη για κάτι ή ίσως και το γεγονός ότι έχουμε επιλέξει το attachment parenting (γονεϊκή στενών δεσμών) σαν την φιλοσοφία και τρόπο μεγαλώματος για τα παιδιά μας. Και οι παρατηρήσεις για τα παιδιά που ανατράφηκαν με αυτή την μέθοδο αναφέρονται σ’αυτό το άρθρο αν θέλετε να το διαβάσετε. Κάποιες από αυτές είναι:

– ευσπλαχνικά παιδιά

– παιδιά με αυτοπεποίθηση

– παιδιά που νοιάζονται

– κλπ…

Μπορεί να ακούγεται «κάπως» αυτό το τελευταίο κομμάτι που λέω, αλλά είναι από τις πρώτες φορές που ένιωσα πως ίσως και να βοηθήσαμε εμείς τον Γιώργο σ’αυτόν τον τομέα. Ότι ίσως να κάναμε και κάτι σωστό! Και όταν το νιώθεις αυτό, είναι πολύ όμορφο. Το παιδί που φοβόντουσαν ότι δεν θα ξεκολλάει από την μαμά του, ότι θα θηλάζει μέχρι να πάει φαντάρος, ότι θα κοιμάται μαζί μας και πάλι μέχρι να πάει φαντάρος, που θα γίνει κακομαθημένος επειδή δεν τρώει ξύλο ή δεν μπαίνει συχνά (εως ποτέ) τιμωρία, σήμερα με έκανε περήφανη. Και με όλο τον φόβο του να ακουστώ υπεροπτική, δεν κρατήθηκα! Να με συγχωράτε, αλλά είμαι κι εγώ μαμά και όπως όλες οι μαμάδες, βρίσκουν απερίγραπτη χαρά με το να λένε τα κατορθώματα των σπλάχνων τους, έτσι κάνω κι εγώ (ευτυχώς λίγες φορές τον χρόνο μέσα από το blog)!!! 😉

Να χαιρόμαστε όλες οι μαμάδες τα κατορθώματα των μικρών μας!!! Κουκουβάου-κουκουβά, έλαβε τέλος (για σήμερα)! 😆

Ηθική και Τρόποι (μέρος 4ο και τελευταίο)

Standard

Τρόποι να μεγαλώσετε το παιδί σας με Ήθος και Τρόπους

(συνέχεια 4η – τελευταία)

 

Πηγή: http://askdrsears.com/html/6/t120100.asp

 

7. Γνωρίστε τους φίλους του παιδιού σας

Γονείς, γνωρίστε τις αξίες των φίλων του παιδιού σας για τον απλούστατο λόγο ότι κάποιες απ’ αυτές θα «κολλήσουν», θα μεταδοθούν, στο δικό σου παιδί. Πριν λίγες μέρες γίναμε μάρτυρες σ’ ένα περιστατικό παιδικού εκβιασμού. Ο Μάθιου, 9 χρόνων, έπαιζε με τον Μπίλλυ, 8 χρόνων. Κάποια στιγμή ο Μπίλλυ προσπάθησε να εκβιάσει τον Μάθιου να κάνει κάτι. Του είπε πως αν δεν κάνει αυτό που του ζητάει δεν θα τον καλέσει στο πάρτι των γεννεθλίων του. Ο Μάθιου που ήταν ένα πολύ ευαίσθητο παιδί με αρχές έδειχνε φανερά ενοχλημένος. Εκμεταλλευτήκαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε στα δυό παιδιά. Τονίσαμε στον Μπίλλυ πως αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος που φερόμαστε ο ένας στον άλλο. Επίσης ρωτήσαμε τον Ματ πώς ένοιωσε σαν αποδέκτης του εκβιασμού. Η εμπειρία αυτή και ο τρόπος που αισθάνεται κανείς όταν τον εκβιάζουν έπαιξαν ρόλο ενίσχυσης και επιβεβαίωσης των αρχών του. Ακόμη και οι αρνητικές εμπειρίες μπορούν να στείλουν θετικά μηνύματα. Η πραγματική ζωή δίνει πραγματικά και ζωντανά μαθήματα.

 

Στην προσπάθειά μας να πείσουμε τα παιδιά μας πως η επιλογή του ηθικού τρόπου ζωής είναι μια πολύ έξυπνη κίνηση, γινόμαστε από λίγο ως πολύ «ιεραπόστολοι»! Τους κάνουμε κήρυγμα. Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε πως όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, τόσο κλείνουν τα αυτιά τους στο κήρυγμα. Για το λόγο αυτόν ακριβώς καταστάσεις σαν αυτές που προαναφέρθηκαν, οι οποίες προσφέρονται για ζωντανή καθηδήγηση, αφήνουν πιο μόνιμα διδάγματα απ’ την καλύτερη «κατήχηση» που θα μπορούσατε να τους κάνετε.

 

8. Στείλτε το παιδί σας στο σχολείο ηθικά καταρτισμένο

Μέρα με τη μέρα δώστε στο παιδί σας γερά ηθικά θεμέλια και αρχές. Συνεχίστε να εμπεδώνετε αυτές τις αξίες για όσο μπορείτε να ασκείτε επίδραση πάνω του. Αυτό που θέλετε είναι το παιδί σας να κάνει αυτό που είναι σωστό και όχι απλά αυτό που εξυπηρετεί τη σκοπιμότητα της στιγμής. Για να μπορεί να ενεργεί έτσι όμως, θα πρέπει να έχει σαν κινητήρια δύναμη τις βαθιές πεποιθήσεις που ρίζωσαν μέσα του μετά από μακρόχρονες επιδράσεις. Οι αξίες δεν «κολλάνε» αν προσπαθήσετε να τις καρφιτσώσετε πάνω στο παιδί την τελευταία στιγμή, σαν ένα γιορτινό στολίδι, ούτε αλλάζουν όπως ένα ρούχο ανάλογα με τη μόδα της ημέρας.

 

Άπαξ και το παιδί μπει στην μέση παιδική ηλικία (απ’ τα έξη ως τα δέκα), αρχίζει να γίνεται αποδέκτης μιας φοβερής πίεσης απο φίλους και συνομήλικους. Αν το παιδί δεν διαθέτει το δικό του εσωτερικό καθηδηγητικό σύστημα που να το κατευθύνει στις επιλογές που πρέπει να κάνει, τότε εύκολα και γρήγορα θα υποκύψει στις πιέσεις που ασκούνται πάνω του. Tα παιδιά αναζητούν αρχές. Αν στο σπίτι και μέσα στα ίδια τα παιδιά επικρατεί ένα ισχυρό καθοδηγητικό σύστημα, τότε οι πιθανότητες είναι μεγάλες να συμμορφωθούν με τα ηθικά πρότυπα των γονιών και βεβαίως με το δικό τους εσωτερικό ηθικό σύστημα. Έτσι καταλήγουν να παίζουν ηγετικό ρόλο μεταξύ των συντρόφων τους, όχι παθητικό και υποτακτικό. Καθορίζουν αυτά την πορεία τους, την ακολουθούν με συνέπεια και πιστότητα, κολυμπώντας αντίθετα στο ρεύμα σε πείσμα των σύγχρονων τάσεων και ρευμάτων.

 

Χρειάζεται υπομονή και ιδιαίτερη φροντίδα για να διδάξετε το παιδί σας τί είναι καλό/πρέπον/σωστό/δίκαιο και τί κακό/απρεπές/λανθασμένο/άδικο. Η ηθική που επιβάλλεται με τη δύναμη ή το φόβο δεν έχει πολλές πιθανότητες να εδραιωθεί στη συνείδηση του παιδιού για τον απλούστατο λόγο ότι απουσιάζει η συναίνεση και η προθυμία του ίδιου του παιδιού. «Την επόμενη φορά που θα σε πιάσω να κλέβεις, το ξύλο που θα φας με το ζωστήρα θα είναι πιο σκληρό», ούρλιαξε κάποιος πατέρας που ήταν αποφασισμένος να διδάξει το παιδί του τί είναι καλό και τί καλό κάνοντας χρήση της επιβολής του και του φόβου. Το παιδί αυτό κατά πάσα πιθανότητα θα πασχίζει με όλες του τις δυνάμεις να βρει τρόπο να ξεφύγει το πιάσιμο – αντί να κάνει ηθικούς συλλογισμούς για την ορθότητα ή μη κάποιας πράξης.

 

Ένας απ’ τους στόχους που έχει η ηθική διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι η δημιουργία πολιτών που σκέφτονται και ενεργούν ηθικά. Η οικογένεια είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Μέσα στα πλαίσια της οικογένειας το παιδί μαθαίνει πώς να ζει μαζί με άλλους και να σέβεται την εξουσία – ιεραρχία. Τα παιδιά εκείνα που λειτουργούν με εσωτερικούς ηθικούς μηχανισμούς, και όχι από φόβο για την τιμωρία, λειτουργούν έτσι γιατί έχουν κάνει την ηθική συστατικό του εαυτού τους. Διαθέτουν μια ισορροπημένη άποψη για το τί είναι εξουσία: σέβονται αυτούς που έχουν εξουσία, αλλά δεν αποδέχονται τις αξίες των άλλων ασυζητητί. Αν οι νόμοι δεν υπηρετούν τα συμφέροντα του λαού, θα είναι αυτοί που θα ηγηθούν σε προσπάθειες για την απομάκρυνση των νομοθετών και την εκλογή νέων. Το μεγάλωμα παιδιών που νοιάζονται αποτελεί το πρώτο βήμα να έχουμε μια ηθική κοινωνία.