Μεγαλώνω αντιεξουσιαστές; Ας είναι…!

Η Ολίβια Γαβρίλη, μου έκανε την τιμή να φιλοξενήσει ένα άρθρο μου στο γνωστό της blog, eimaimama.gr και τώρα σας το βάζω να το δείτε κι εσείς (όσες δεν παρακολουθείτε κι εκείνο)!

 

 

Όταν γέννησα τον Γιώργο, γνώριζα πολύ λίγα και συγκεκριμένα πράγματα για το μεγάλωμα ενός παιδιού. Για λίγα ήμουν απόλυτη, για μερικά ήξερα πάνω κάτω τι θα κάνω και μετά γέννησα! Και για το μοναδικό που ήμουν σίγουρη, είναι ότι πρέπει να κάνω ότι μπορώ ώστε να μεγαλώσω ένα παιδί ευτυχισμένο, ένα παιδί που δεν θα του έχω κόψει τα φτερά, που θα μπορεί να αρπάζει την ζωή από τα κέρατα και να βρίσκει τρόπους να είναι ευτυχισμένος!

 

Είχα υποσχεθεί πως δεν θα τον αφήσω να κλαίει μόνο του. Όχι να μην κλαίει γενικά (γιατί πόσο λυτρωτικό είναι αλήθεια το κλάμα όταν το χρειάζεσαι;), αλλά να μην κλαίει μόνος του, μακριά από την αγκαλιά μου. Αν αυτό σήμαινε πως έπρεπε να τον κουβαλάω παντού πάνω μου, μέσα σε ένα σλινγκ, αν αυτό σήμαινε πως θα κουραζόμουν περισσότερο, αυτό ήταν δικό μου θέμα! Το παιδί μου θα ένιωθε πάντα την ασφάλεια της μαμάς… Και τα κατάφερα!

 

Είχα πει ότι θα θηλάσω για 6 μήνες. Τις πρώτες μέρες αυτό άλλαξε στους 3εις μήνες, και στην πορεία θήλασα 2 χρόνια το ένα μου παιδί και ακόμη θηλάζω την 3χρονη κόρη μου.

 

Είχα πει ότι θα πήγαιναν στο δωμάτιο τους στους 6 μήνες (γιατί αλήθεια θεωρούμε ότι μετά τους 6 μήνες το μωρό έχει ανεξαρτητοποιηθεί?) και ακόμη τα περισσότερα βράδια καταλήγουμε και οι τέσσερις στο ίδιο κρεβάτι!

 

Ποτέ δεν τα χτύπησα, ποτέ δεν τα απείλησα για την αγάπη μου («αν δεν το κάνεις αυτό, η μαμά δεν θα σε αγαπάει» ή «δεν την αγαπάς την μαμά και το κάνεις αυτό;» κλπ.), ποτέ δεν τα μείωσα λεκτικά, ΑΛΛΑ, δοκίμασα και τα time out στον Γιώργο, του πήρα παιχνίδι του για να το βάλω στο πατάρι, του πέταξα παιχνίδι, κλπ και έψαχνα τέλος πάντων τον τρόπο που θα μπορέσω να τον κάνω να υπακούσει!

 

Ευτυχώς όμως που έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο και μετά πολλά άλλα άρθρα και συνειδητοποίησα πως ότι και να κάνω, τα «θεματάκια» που με προβληματίζουν στο παιδί μου, δεν λύνονται! Τα μόνιμα θεματάκια μας ήταν και είναι ότι πολλές φορές απλά, πολύ απλά, μας αγνοεί, ότι είναι πολύ ακατάστατος και χάνει συνεχώς τα πράγματά του και επίσης ότι ετοιμάζεται τόσο αργά που συνήθως έχουν σπάσει τα νεύρα μας πριν να πάμε κάπου. Και βασικά, αν σας πω ότι τελικά αυτά τα ίδια χαρακτηριστικά έχει και ο πατέρας του? Ο οποίος στο κάτω κάτω μια χαρά τα έχει πάει στην ζωή του, μια χαρά τα καταφέρνει και μια χαρά τον αγαπώ!

 

Τι διάβασα? Ότι το παιδί είναι αυτό που είναι, πως όσο και να τιμωρείς κάτι, δεν αλλάζει, απλά το τιμωρείς. Αν αλλάξει, θα αλλάξει μόνο το γεγονός ότι δεν το κάνει μπροστά σου από φόβο, αλλά κατά τα άλλα το παιδί παραμένει το ίδιο. Σκεφτείτε τι κάνει το παιδί σας και για ποιον λόγο το τιμωρείτε και θα δείτε πως τις περισσότερες φορές επαναλαμβάνεται! Εμένα αυτό με έπεισε! Το παιδί θα μάθει μόνο με έναν τρόπο αν κάτι είναι σωστό ή λάθος. Με την συζήτηση! Ναι, θα μαλλιάσει η γλώσσα μου, θα κουραστώ, θα πονοκεφαλιάσω! Αλλά μεγαλώνοντας, θα γνωρίζει, δίχως φόβο, δίχως τύψεις και θα επιλέξει το σωστό. Όχι από φόβο… Και στο κάτω κάτω, όλα αυτά τα θεματάκια, είναι ίσως και ο χαρακτήρας του! Θέλω πραγματικά να τον αλλάξω?

 

Θα ζωγραφίσουν στον τοίχο, θα αφήσω και κάποιες ζωγραφιές εκεί, και στον καναπέ ακόμη, και θα μου φωνάξουν, και θα μαλώσουν μεταξύ τους, θα ρίξουν και καμιά σφαλιάρα, θα κάνουν σκηνή στο σούπερ μάρκετ, θα επιμείνουν σε πράγματα που εγώ είμαι αρνητική και κάποιες φορές θα ενδώσω, κάποιες όχι, θα κάνουν το δωμάτιο τους μπάχαλο και δεν θα θέλουν να το μαζέψουν, θα θέλουν να φορέσουν ότι τους γουστάρει, θα θέλουν πολλά που μπορεί να μην μου αρέσουν και θα προσπαθήσω να τα αφήσω να τα κάνουν (αν και πολλές φορές δεν μπορώ). Όχι, δεν είναι ότι δεν θα πω και ΟΧΙ. Προσπαθώ όμως αυτά τα όχι να έχουν να κάνουν με πράγματα που πληγώνουν κάποιον άλλον ή που έχει σχέση με την σωματική τους ακεραιότητα. Και όταν άλλαξα την τακτική μου και αποφάσισα πως δεν θα υπάρχουν πια τιμωρίες στο σπίτι μας, ζήτησα συγνώμη από τον Γιώργο που δεν το είχα σκεφτεί από πριν. Και μου είπε ότι δεν πρέπει να του ζητάω συγνώμη. Με αγαπά πάντα!

 

Πραγματικά, γνωρίζουμε αλήθεια ποτέ πως θα ήταν η ανθρωπότητα αν αφήναμε τα παιδιά μας ελεύθερα, να μεγαλώσουν δίχως φόβο, δίχως τύψεις, δίχως πολλά πολλά ΜΗ; Τι άνθρωποι θα ήταν; Γιατί θεωρούμε πως θα είναι χειρότερα και όχι καλύτερα?

 

Κάποιος μου είπε ότι δοκιμάζω ένα πείραμα! Μεγαλώνω αντιεξουσιαστές! Επειδή δεν θα δέχονται εντολές από την εξουσία? Θα δέχονται! Όταν είναι δίκαιες και σωστές. Αλλιώς γιατί να τις δέχονται και να μην προσπαθούν να τις αλλάξουν? Μεγαλώνω αντιεξουσιαστές; Ε, λοιπόν… ας είναι!

Advertisement

Σχόλια… Διαφωνίες!

Λοιπόν, έχω ένα αγοράκι (τον Γιώργο) ο οποίος είναι 5μισυ χρονών, και ένα κοριτσάκι (την Ναταλία) 2μισυ. Κάποια πράγματα τα έμαθα  προχωρώντας με τον Γιώργο την πορεία της μητρότητας, άλλα τα ήξερα από πριν από το κάποιο διάβασμα που έκανα πριν αλλά και κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μου. Κάποια τα άλλαξα όταν κατάλαβα τι εστί να είσαι μαμά (σας έχω ξαναπεί ότι έλεγα πως θα θηλάσω 6 μήνες και πως τότε θα πάει και το παιδί στο δωμάτιό του, χαχαχαχα) και πόσο διαφορετικά βλέπεις τα πράγματα όταν υπάρχει ένα πλασματάκι στη ζωή του που αγαπάς τόοοοσο πολύ.

 

Μια φιλοσοφία για να είναι κατασταλαγμένη, πολλές φορές επιδέχεται αλλαγές εφόσον έχεις δοκιμάσει κάτι και βλέπεις οτι δεν λειτουργεί, διαβάζεις κάτι νέο και τότε συνειδητοποιείς πως όντως έχει νόημα. Έτσι λειτούργησα κι εγώ, και το ένστικτό μου με βοήθησε αρκετά μιας και πράγματα που δεν με έκαναν να νιώθω καλά, απλούστατα… δεν τα έκανα. Τις περισσότερες φορές δηλαδή, γιατί όταν δεν γνωρίζεις την εναλλακτική λύση, δεν είσαι σίγουρη.

 

Και έτσι, στον Γιώργο έκανα κάποια λάθη. Τα τάιμ αουτ που του έβαζα για τιμωρία, οι απειλές (που βεβαίως δεν έμεναν απειλές αν δεν άκουγε) για να του πάρω κάποιο παιχνίδι για λίγο χρόνο ή για πολλές μέρες, ποτέ δεν έπιασαν τόπο. Δυο θέματα είχε και έχει ο Γιώργος από μικρός. Το γεγονός ότι μπορεί να του μιλάμε ώρες ώρες και απλούστατα να μας αγνοεί ΤΕΛΕΙΩΣ, λες και δεν υπάρχουμε, και το γεγονός ότι αργεί πολύ (μα πολύ) να ετοιμαστεί όταν δεν έχει όρεξη! Ότι και να έχουμε κάνει και πει, αυτά τα δύο «προβλήματα» παραμένουν. Δεν είναι συνεχώς έτσι, αλλά αμα τον πιάσει… σπάει νεύρα!!!! Το άλλο λάθος που νομίζω πως έκανα, ήταν να είμαστε κάθετοι στο να μην χτυπήσει ποτέ άλλο παιδάκι. Έτσι, ο Γιώργος ακόμη κι αν τον χτυπάνε, δεν κάνει κάτι. Τώρα τελευταία με πολύ μπιρι-μπίρι άρχισε να κανονίζει μόνος του (σχεδόν, μέχρι να μην ξέρει πως να το χειριστεί το θέμα). Τώρα του λέω (μπορεί να μην συμφωνείτε), πως αν κάποιος τον χτυπάει, θα κάνει ότι μπορεί για να τον σταματήσει. Είτε να του πιάσει τα χέρια, να του φωνάξει, να το κλωτσήσει αν χρειάζεται. Πάντως να μην δέχεται από κανέναν να του συμπεριφέρεται άσχημα, ΠΟΤΕ (ούτε και από την Ναταλία)! Απλά να μην χτυπήσει ποτέ στο πρόσωπο ή να σπρώξει! Αυτά…

 

Γενικά όμως, είμαι περήφανη για το γεγονός οτι τον θήλασα μέχρι τα 2+ του χρόνια, το γεγονός οτι κοιμόμαστε μαζί και οι τέσσερις και τον αφήνω να φεύγει και να έρχεται στο κρεβάτι μας ελεύθερα, το ότι τον κουβαλούσα πάνω μου με sling οπότε γνώρισε τον κόσμο από το ύψος μας και όχι ξαπλωμένος στο καροτσάκι. Το γεγονός οτι ποτέ δεν τον χτύπησα και πολλά πολλά άλλα!

 

Πριν γεννηθεί η Ναταλία, διάβαζα πάλι. Και νέα βιβλία αλλά και παλιότερα. Ήξερα και από τον Γιώργο τι μου είχε φανεί σωστό, τι είχε πιάσει, τι όχι, διάβασα και κάποια καινούργια, συμφώνησα, διαφώνησα, αποφάσισα πως θα λειτουργήσω με δύο παιδιά πια!

 

Ο Γιώργος δεν έφυγε από το δωμάτιό μας, από μόνος του μας είχε πει οτι δεν θέλει να είμαστε με τη Ναταλία κι αυτός μόνος του! Τι πιο λογικό? Οι τιμωρίες είχαν φύγει από το λεξιλόγιό μας. Του ζήτησα μάλιστα και συγνώμη που μέχρι τότε είχα χρησιμοποιήσει κάποιες τιμωριούλες. Άλλωστε από αυτά που είχα διαβάσει, τις τιμωρίες τις βάζουμε στα παιδιά μας συνήθως για πράγματα που κάνουν τα παιδιά γιατί είναι παιδιά, τους στερούμε την παιδικότητά τους, ξεσπάμε με αυτόν τον τρόπο και τελικά, όπως συνέβη και σε μας, τα προβλήματα συνεχίζουν (εκτός αν η τιμωρία έχει σχέση με σωματική τιμωρία, οπότε και μπορεί να σταματήσουν επειδή φοβούνται). Μπορεί να εξηγήσεις σε ένα παιδί, να ξαναεξηγήσεις και να μιλάς και να ξαναμιλάς για να καταλάβουν το σωστό από το λάθος. Επιπτώσεις? Βεβαίως και υπάρχουν. Το γεγονός ότι κάτι δεν άρεσε στην μαμά, στην δασκάλα, στον φίλο τους και η αντίδρασή τους, είναι μια επίπτωση. Και θα μάθουν στο τέλος να σέβονται, όχι να φοβούνται! Έτσι οι τιμωρίες, όσο δύσκολο κι αν είναι, σταμάτησαν! Δεν λέω. Κάποιες φορές οι φωνή υψώνεται στα ύψη. Κάποιες τους βάζω να ηρεμήσουν στον καναπέ, ή απομακρύνω ένα παιχνίδι μέχρι να χαλαρώσουν λιγάκι…

 

Να λοιπόν μια διαφορά των δύο παιδιών μου. Η Ναταλία δεν γνωρίζει τι εστί τιμωρία και προσπαθώ όσο γίνεται να μην της «σβήσω» τον δυναμισμό που έχει, αν και πολλές φορές είναι απαιτητική. Δεν μπορείς να της αλλάξεις γνώμη για κάτι, ούτε να την κάνεις να ξεχαστεί με κάτι άλλο. Έχει άποψη και προσπαθεί να την περάσει!  Την θηλάζω ακόμη, την είχα κι αυτήν ώρες στα sling, ποτέ δεν την έχω χτυπήσει επίσης. Βέβαια δεν είχε όλη την προσοχή όπως έχουν τα πρώτα, έμαθε να παίζει μόνη της αρκετή ώρα και να κάνει ότι περνάει από το χέρι της για να κάνει αυτό που θέλει. Η Ναταλία λοιπόν, καμιά φορά χτυπά τον Γιώργο και αυτός δεν κάνει κάτι σπουδαίο. Μπορεί να φωνάξει, να της κρατήσει τα χέρια, να κλάψει, μετά να αρχίσει και η Ναταλία τις στριγκλιές. Τους δείχνω πως πρέπει να λειτουργούν και συζητώ μαζί τους. Τους εξηγώ πως ΔΕΝ χτυπάμε ο ένας τον άλλον, η μικρή άρχισε σιγά σιγά να συγκρατεί τον εαυτό της πιο πολύ από ότι πριν, ο Γιώργος έμαθε να φεύγει και να της λέει πως δεν του αρέσει αυτό! Σε καλό δρόμο είμαστε! Παίζουν μαζί αρκετή ώρα, ΑΛΛΑ μαλώνουν κιολας. Και όταν μαλώνουν τους αφήνω να τα βρουν (εκτός κι αν πέφτουν σφαλιάρες).

 

Αυτό μου είχε κάνει εντύπωση όταν το διάβασα αλλά είναι σωστό. Σκεφτείτε το. Πόσες φορές νιώσαμε αδικημένοι από τους γονείς μας? Πως πάντα παίρνουν το μέρος του αδερφού/αδερφή μας και πάντα αδικούν εμάς? Έτσι ήταν ή αυτό μας μένει τελικά? Όσο δίκαιος και να είναι ο γονιός, το ένα από τα δύο παιδιά θα νιώσει αδικημένο εκείνη την ώρα και θα το θυμάται. Και αν μάλιστα ο ένας τιμωρηθεί, τότε αυτό που του μένει, είναι να την φέρει κάποια στιγμή -όταν βρει την ευκαιρία- στον αδερφό του! Και ναι, μπορεί να μαλώσουν και να πουν άσχημα πράγματα ο ένας στον άλλον, αλλά θα τα βρουν μεταξύ τους σε λίγα λεπτάκια και μάλιστα δεν θα τους μείνει κάποιο αίσθημα αδικίας. Μπορεί ο γονιός αν δεν αντέχει τις φωνές, να πάει να ρωτήσει από τον καθένα τι συμβαίνει και μετά να τους ρωτήσει πως μπορεί να βρεθεί μια λύση. Συνήθως κάτι θα βρεθεί. Αν δεν μπορούν να μοιραστούν ένα παιχνίδι, απλά το παίρνω μέχρι να αποφασίσουν ότι μπορούν… Και πάλι παρέμβαση είναι, αλλά κάποια στιγμή δεν αντέχεις και κάνεις τελικά κάτι. ‘Οπως και κάποια σχόλια που μπορεί να κάνω. Πχ «Ναταλία, ο Γιώργος κλαίει επειδή τον χτύπησες! Δεν έπρεπε! Μήπως να του κάνεις αγκαλίτσα και να του πεις συγνώμη?», «Γιώργο σωστό ήταν να της χαλάσεις το παιχνίδι που έφτιαχνε τόσην ώρα? Μήπως να την βοηθήσεις να το ξαναφτιάξει? Ε, σόρρυ κιολας, άνθρωπος είμαι…

 

Και εννοείται πως έχω τύψεις για πολλά που έχω κάνει ή που δεν έχω κάνει ή που συνεχίζω να κάνω! Και βέβαια αναρωτιέμαι αν πράττω σωστά και αν δημιουργώ σωστούς μελλοντικούς ενήλικες. Τα παιδιά μου, η αλήθεια είναι, τα βλέπω μια χαρά. Είναι παιδιά, έξυπνα, χαρούμενα,  με την δική τους προσωπικότητα, ευαίσθητα, δυναμικά, λένε την γνώμη τους δίχως να φοβούνται, εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους και είναι τα υπέροχα δικά μου παιδιά. Και βέβαια έχουν τα μειονεκτήματά τους το καθένα. Δεν έχω βάλει στοίχημα με κανέναν να μεγαλώσω τέλεια παιδιά! Ή έχω?

 

Πόσο μα ΠΟΣΟ με χαλάει όμως ένα πράγμα! Να σου την λένε ακόμη και δικά σου άτομα για τις τακτικές που χρησιμοποιείς. Να σου λένε πως είσαι λάθος, πως κι αυτοί μεγάλωσαν παιδιά, πως τα μειονεκτήματά των παιδιών σου πολύ πιθανόν να προέρχονται από τον τρόπο που τα μεγαλώνεις και πως ίσως να τους δημιουργείς προβλήματα ή ακόμη και να τους κάνεις και κακό! Και ΠΟΤΕ μα ποτέ δεν σκέφτονται πως αυτός ο τρόπος που μεγαλώνεις τα παιδιά σου, ίσως (λέω ΙΣΩΣ) και να είναι ο λόγος για όλα τα άλλα θετικά που έχουν! (Βέβαια, εσένα κατά βάθος σου μένει το ερωτηματικό του κατά πόσο φταις για αυτά τα μείον που σου λένε για το παιδί σου…)…

 

Γιατί όταν μεγαλώνεις με λίιιιγο διαφορετικό τρόπο τα παιδιά σου, όλοι περιμένουν πως πρέπει να είναι όλα τέλεια και πως αν βρουν κάποιο ψεγάδι, σημαίνει ότι όλα τα κάνεις στραβά? Και πως σίγουρα γι αυτά θα φταίει ο κοινός ύπνος, ή που θηλάζεις ακόμη, ή που θηλάζεις μπροστά στον 5χρονο γιο σου, κλπ κλπ.! Και το μεγαλύτερο σπάσιμο από όλα βέβαια είναι… Γιατί εγώ επηρεάζομαι και θυμώνω τόσο και αρχίζω και νιώθω και άλλες τύψεις? Γιατί μου μπαίνουν ψύλλοι στα αφτιά και μπαίνω στη διαδικασία να αμφισβητήσω τον εαυτό μου, κάποιες φορές μάλιστα ακόμη και να μαλώσω τα παιδιά γιατί αλλιώς πάλι θα τα ακούσω? Πως κλείνεις τελείως τα αφτιά σου, αφού η καρδία σου σου λέει πως αυτό που κάνεις… είναι αυτό που θεωρείς σωστό?

Σκέψεις πάνω στο χτύπημα των παιδιών

Από τον Don Fisher

Πηγή: http://www.naturalchild.org/guest/don_fisher.html

Μετάφραση: Χρύσανθος Θεοχάρης

[Ένα ακόμη άρθρο για τον τρόπο ανατροφής των παιδιών. Είναι πολύ σημαντικό το θέμα και αξίζει τον κόπο. Μάλλον θα ακολουθήσουν και άλλα, μέσα στα πλαίσια του πνεύματος πολυφωνίας που αποτελεί σταθερή πολιτική του blog. Πιστεύω πως όσα περισσότερα διαβάσουμε τόσο καλύτερα θα είμαστε προετοιμασμένοι για το υψηλό λειτούργημα της ανατροφής των θησαυρών μας]

Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που έχω μεγαλώσει δύο υπέροχες ανθρώπινες υπάρξεις που τώρα είναι στα τριάντα τους. Μερικές φορές αυτό έγινε κάτω από αντίξοες συνθήκες και χαμηλό εισόδημα, μέσα από απόπειρες καλοθελητών να παρέμβουν στις μεθόδους και τη φιλοσοφία ανατροφής που εφάρμοζα και σε πείσμα του γεγονότος ότι εγώ μεγάλωσα με πολύ σκληρές μεθόδους ανατροφής. Με περηφάνια δηλώνω πως δεν χρειάστηκε ποτέ να καταφύγω σε οποιασδήποτε μορφής σωματική τιμωρία. Μάλιστα, καθώς ασκούσα το λειτούργημα της ανατροφής των δυο παιδιών μου έκανα τη διαπίστωση ότι όσο λιγότερο προσέφευγα στη χρήση οποιασδήποτε μορφής τιμωρίας και όσο περισσότερο προτιμούσα να τα καθοδηγώ με υπομονή και στοργή, τόσο καλύτερη γινόταν η συμπεριφορά τους και τόσο περισσότερο δένονταν με μένα και φέρονταν καλύτερα προς τους άλλους.
Ο κάθε γονιός έχει να επιτελέσει ένα ενδιαφέρον και συχνά αντικρουόμενο καθήκον: Απ’ τη μια μεριά θα πρέπει να φροντίσει ώστε το παιδί του να είναι ασφαλές. Απ’ την άλλη όμως θα πρέπει – κατά “παράδοξο” τρόπο – να το αφήσει να εξερευνήσει τον γεμάτο προκλήσεις αλλά και συχνά γεμάτο κινδύνους κόσμο που το περιβάλλει. Αν (χρησιμοποιώντας τιμωρίες) δημιουργήσω σύγχυση στο παιδί κάνοντας τον εαυτό μου μέρος του κινδύνου, τότε δεν θα μπορέσω να είμαι καλός και αποτελεσματικός σαν δάσκαλος, καθηδηγητής και προστάτης του παιδιού μου. Αν περάσω στο παιδί μου το μάθημα ότι ο κόσμος μαζί και οι γονείς και τα ενήλικα άτομα φροντίδας είναι επικίνδυνα πρόσωπα, τότε ουσιαστικά διδάσκω το παιδί μου πως το να είσαι ο ίδιος επικίνδυνος αποτελεί τρόπο επιβίωσης. Ή, πράγμα πολύ λυπηρό, θα διδάξω στο παιδί μου ότι η παθητικότητα και η συμμόρφωση είναι ακριβώς ό,τι του χρειάζεται για να επιβιώσει. Και το παιδί μεγαλώνει και γίνεται είτε ένα ακριβές αντίγραφο του εαυτού μου είτε κάτι το διαφορετικό από αντίδραση σε μένα. Και στις δυο περιπτώσεις όμως έχω κάνει το παιδί μου έναν/μία σακάτη (μεταφορικά) και έχω περιορίσει τους ορίζοντές του, άσχετα πόσο υπέροχα υπάκουο δείχνει να είναι.
Σε τελική ανάλυση, ο κόσμος που θα μας προκύψει θα είναι αυτός που πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε. Αν δηλαδή πιστεύουμε ότι τα παιδιά πρέπει να μάθουν να υποτάσσονται στη σκληρή εξουσία και ότι κατά βάση είναι κακά (κακή πάστα, “πονηρά”) και θα πρέπει να τα έχουμε υπό έλεγχο, τότε θα μας προκύψει ένας κόσμος ανθρώπων που θα συμπεριφέρονται με τρόπο που αντιστοιχεί σ’ αυτό τό πρότυπο που έχουμε στο μυαλό μας. Εκεί όμως που οι οικογένειες ανατρέφουν τα παιδιά τους με αγάπη και γλυκύτητα, που δεν τους “κοτσάρουν” αρνητικούς χαρακτηρισμούς και “επίθετα”, που δεν τα χτυπούν, δεν τα τσιμπούν, δεν τα δέρνουν, εκεί έχουμε παιδιά που τρέφουν εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να τα καταφέρουν και να πετύχουν μέσα σ’ ένα κόσμο που τον βλέπουν γεμάτο συναρπαστικές επιλογές και εμπειρίες που φέρνουν την ατομική ολοκλήρωση.
Οποιοδήποτε σκεπτόμενο άτομο προσέξει ή εστιάσει την προσοχή του στις αντιλήψεις και το σύστημα αξιών των ανθρώπων που βρίσκονται στις φυλακές ή που είναι αποδέκτες υπηρεσιών των ποικίλων ψυχιατρικών ιδρυμάτων ή οργανισμών κοινωνικής πρόνοιας, θα αντιληφθεί γρήγορα πού βρίσκεται η ουσία του θέματος – τί “παίζεται” με άλλα λόγια. Οι φυλακές μας είναι γεμάτες από άτομα που πιστεύουν ότι για να επιβιώσεις στον κόσμο θα πρέπει να είσαι επικίνδυνος. Και τα συστήματα ψυχικής υγιεινής και ανθρωπιστικών υπηρεσιών είναι γεμάτα από εκείνους που έχουν την παθητικότητα και τη συμμόρφωση σαν τη μοναδική τους μέθοδο αντιμετώπισης των διαφόρων καταστάσεων της ζωής. Οι ερευνητές για χρόνια προσπαθούσαν μάταια να βρούν βίαιους παραβάτες που βρίσκονται στις φυλακές, οι οποίοι να ΜΗΝ είχαν φάει ξύλο ή άλλες τιμωρίες κατά την παιδική τους ηλικία. Μη βρίσκοντας τέτοιες περιπτώσεις, έπαψαν να τις αναζητούν! Αν είσαι γονιός που χτυπάς το παιδί σου, σκέψου πώς μεγάλωσες εσύ και τί μπορεί να φορτώνεις στό παιδί που χτυπάς – πως είναι πιθανό και αυτό να κάνει το ίδιο στα παιδιά του και εκείνα με τη σειρά τους στα δικά τους. Πρόκειται για σκληρή κληρονομιά που προσωπικά πιστεύω πως εν καιρώ μπορεί να καταστρέψει τον πλανήτη μας.
Το παιδί που μεγάλωσε με αγάπη και φροντίδα – απ’ το οποίο περιμένω να δει τον κόσμο με δυναμισμό και να διερευνήσει το σύμπαν από μόνο του στοχαστικά και τολμηρά – αυτό είναι το παιδί που θα ήθελα να πάρει τα ηνία από μένα όταν έρθει η ώρα του!

Προσωπικό σημείωμα του συγγραφέα
Είμαι στα 63 μου και έχω ζήσει τη ζωή μου ακολουθώντας με συνέπεια και αποφασιστικότητα πορεία που είχε στόχο την προστασία των παιδιών. Από βίαια κακοποιημέννο παιδί έφτασα να γίνω προστάτης των παιδιών και γονιός που επίμονα αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει σωματικές μορφές τιμωρίας/πειθαρχίας στα παιδιά του. Κάνοντας μια αναδρομή στη ζωή μου θεωρώ πως η πορεία αυτή ήρθε σαν μια φυσική και λογική ακολουθία.
Έχω εργαστεί με συναισθηματικά ασθενείς έφηβους, έχω διδάξει για θέματα ανατροφής και έχω επίσης κάνει μαθήματα σε οικογένειες υποψήφιες για το ρόλο του ανάδοχου και υποψήφιες για υιοθεσία. Θέματα όπως στενοί δεσμοί αγάπης και θεραπευτική πειθαρχία έχουν πάντα κεντρική θέση στη διασκαλία μου. Τα δικά μου παιδιά είναι τώρα στα τριάντα τους, στη δική μου όμως σκέψη είναι ακόμη τα μωρά μου. Είναι παιδιά γεμάτα καλοσύνη και αγάπη, αξιόλογα, με έφεση προς την περιπέτεια. Αντιμετώπισαν τις δυσκολίες τους στη ζωή και τις ξεπέρασαν με τρόπους που με κάνουν να τα θαυμάζω. Το μόνο πράγμα όμως που θα δεχόμουν να πιστωθεί στα υπέρ μου είναι το ότι ποτέ δε χρειάστηκε να ατενίσουν το παρελθόν τους με φόβο όταν εστίαζαν τα εξεταστικά τους βλέμματα στον τρόπο ανάπτυξης της παιδικής τους ηλικίας.
Καθώς πλησιάζω στη συνταξιοδότησή μου η πρόθεσή μου είναι να επικεντρωθώ – έξω πια απ’ τη σφαίρα επιρροής της Πολιτείας – σε περισσότερο αποτελεσματικούς τρόπους που θα με βοηθήσουν να πείσω γονείς και άλλα άτομα παιδικής φροντίδας να μην κάνουν στα παιδιά αυτά που έγιναν τότε σε μένα….

Σημείωση από mamalydia : Όσο κι αν προσπάθησα να βάλω κάποια φωτογραφία που δείχνει γονιό να δέρνει το παιδί του, δεν τα κατάφερα! Υπάρχουν πολλές, αλλά μου δημιουργούσε αίσθημα ενοχής και μόνο που θα είχα μια τέτοια εικόνα στο μπλόγκ μου (όσο ακραίο κι αν σας φαίνεται αυτό, τόοοοοσο πολύ εναντίον της σωματικής τιμωρίας είμαι!). Επέλεξα την συγκεκριμένη για να καταλάβουμε πως η βία δημιουργεί μόνο βία τελικά και όχι διόρθωση συμπεριφοράς. Και το παιδί της φωτογραφίας, σ’ αυτή την ηλικία χτυπάει την κούκλα του, αργότερα τον συμμαθητή του, μετά το παιδί του και ο φαύλος κύκλος θα συνεχιστεί…

Aντίλογος στην τακτική των “Τάιμ-άουτ”

 

Πηγή:  http://www.naturalchild.org/guest/peter_haiman.html

Του Δρ. Peter Haiman

Μετάφραση:  Χρύσανθος Θεοχάρης

 

Πριν αρκετό καιρό – 30 / 11 / 2008 – είχα αναρτήσει ένα άρθρο με τίτλο Time-outs (Τάιμ-άουτ) και πώς να τα χρησιμοποιήσετε αποτελεσματικά (12 ως 24 μηνών). Πρόσφατα έπεσε στην αντίληψή μου το παρακάτω άρθρο που αμφισβητεί την πρακτική των “τάιμ-άουτ”. Διαβάστε το και σχολιάστε το. Όπως πάντα, οι συζήτηση που ακολουθεί οδηγεί σε χρήσιμη ανταλλαγή απόψεων.

 

Επί αρκετές γενιές οι γονείς αναζήτησαν έγκυρους και βάσιμους τρόπους διαχείρισης και αντιμετώπισης της κακής παιδικής συμπεριφοράς Η πιο πρόσφατη και περισσότερο αποδεκτή απ΄το ευρύ κοινό τεχνική επιβολής πειθαρχίας είναι η γνωστή ως “Τάιμ-άουτ” (time-out) . Όμως, παρόλον ότι το τάιμ-αουτ είναι συγκριτικά καλύτερο απ΄ τις ξυλιές στα πισινά, δεν είναι πάντως ο κατάλληλότερος τρόπος για τους γονείς να αντιμετωπίσουν τις κακές συμπεριφορές των παιδιών τους. Επιπλέον η χρήση των τάιμ-αουτ μπορεί αργότερα να δημιουργήσει (άλλα) προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά. Τα προβλήματα αυτά θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αίσθηση ευημερίας του παιδιού καθώς και να προκαλέσουν ένταση στη σχέση μεταξύ γονιών και παιδιού.

 

Η παιδική συμπεριφορά αποτελεί σύμπτωμα

 
Η συμπεριφορά των παιδιών έχει μια επαρκώς αιτιολογημένη βάση και αιτία. Καθορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό απ’ το πώς αισθάνονται για την κατάσταση που βρίσκονται σε μια δεδομένη στιγμή και κατά πόσο καλύπτονται οι σωματικές και ψυχοκοινωνικές τους ανάγκες. Αν μια ή περισσότερες ανάγκες τους δεν ικανοποιούνται, τα παιδιά σύντομα θα αρχίσουν να δυσανασχετούν. Τα παιδιά κλαίνε ή φωνάζουν όταν νοιώθουν άβολα και δυσάρεστα. Το κλάμα ενός μωρού ή ενός νηπίου αποτελεί αναγγελία συναισθημάτων απογοήτευσης και απόγνωσης. Οι φωνές τους έχουν μετεξελιχθεί και λειτουργούν ως μηχανισμός επιβίωσης. Προσελκύουν το ενδιαφέρον και την προσοχή των γονιών. Ο σκοπός μιας “φωνής” είναι να εξασφαλισθεί η μορφή και η ποιότητα της γονικής αγάπης και φροντίδας που θα προσφέρει την κάλυψη των άμεσων αναγκών πράγμα που θα εδραιώσει αισθήματα ασφάλειας στο παιδί. Οι αταξίες μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων είναι κραυγή βοήθειας που ενημερώνει ότι οι ανάγκες τους μένουν ανικανοποίητες. Οι φωνές και οι αταξίες των παιδιών και των εφήβων κατά κάποιον τρόπο μοιάζουν με πονόλαιμο, βουλωμένη μύτη, μυαλγία, πυρετό. Όλα έχουν τα αίτιά τους. Ένας γιατρός γνωρίζει ότι άπαξ και ο ιός ή το βακτήριο που προκαλεί το σωματικό σύμπτωμα εξουδετερωθεί, τότε και τα προβληματικά συμπτώματα θα σταματήσουν. Παρομοίως, όταν οι γονείς κάνουν τη σωστή διάγνωση και κάνουν τις σωστές θεραπευτικές ενέργειες που θα αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των παιδιών και των εφήβων, τότε και τα συμπτώματα που λέγονται κλάματα, φωνές και αταξίες θα εξαφανιστούν.
Το δυσάρεστο συναίσθημα που προκαλείται απ’ την μη ικανοποίηση των σημαντικών αναγκών του ανθρώπου παραμένει πιεστικό και ισχύει σε όλα τα στάδια της ζωής του. Ιδιαίτερα όμως τα παιδιά, όταν οι ανάγκες τους μένουν ανικανοποίητες, μπορούν να αναστατωθούν και γίνουν πολύ απαιτητικά. Τα έντονα πολλές φορές ξεσπάσματά τους έχουν την αφετηρία τους, κατά ένα μέρος τουλάχιστον, στο γεγονός ότι είναι εξαρτημένα άτομα. Αντίθετα με τους περισσότερους ενήλικες, τα παιδιά δεν διαθέτουν την ικανότητα να ικανοποιήσουν μόνα τους τις ανάγκες τους. Σωματικά είναι ανίκανα να εκτελέσουν αυτά που χρειάζονται για να φροντίσουν τον εαυτό τους. Επίσης, από τη φύση τους έχουν έντονες συναισθηματικές ανάγκες και είναι ευάλωτα και εύτρωτα. Αντίθετα πάλι με τους περισσότερους ενήλικες, τα νεαρά παιδιά έχουν αδυναμία να ανεχθούν την απογοήτευση που φέρνει η μη ικανοποίηση των επιθυμιών τους. Μαζί με όλα αυτά, τα μωρά, τα νήπια καθώς και πολλά απ’ τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ποιές είναι κάθε φορά οι συγκεκριμένες ανάγκες τους που δεν ικανοποιήθηκαν και νοιώθουν συγχισμένα. Σαν αποτέλεσμα τα περισσότερα μικρά παιδιά δεν είναι σε θέση να πουν στους γονείς τους τί είναι εκείνο που τα ενοχλεί και ποιός είναι ο λόγος που δεν μπορούν από μόνα τους να φροντίσουν για την ικανοποίηση των αναγκών τους.

 

 

Τα Τάιμ-άουτ

 
Όταν χρησιμοποιούνται τα τάιμ-άουτ, οι γονείς πρώτα απαιτούν σταθερά απ’ το παιδί τους να σταματήσει να συμπεριφέρεται άτακτα και να ηρεμήσει. Στη συνέχεια απαιτούν απ’ αυτό να πάει σε ένα δωμάτιο και να καθήσει κάπου μόνο του, μακριά απ’ τους γονείς του, συμβουλεύοντάς το να μη βγει από κει παρά μόνο αφού αυτοί διαπιστώσουν πως είναι σε θέση να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Με το να του επιβληθεί τάιμ-άουτ ουσιαστικά μεγαλώνει ο χρόνος που το παιδί θα πρέπει υπομείνει τη δυσάρεστη συνέπεια της ανικανοποίητης ανάγκης του, η οποία είναι και η αιτία της κακής του συμπεριφοράς. Συνεπώς οι φυσιολογικές και λογικές ανάγκες του που παραμένουν ανικανοποίητες επιδεινώνουν τα αισθήματα απόγνωσης που νοιώθει όσο διαρκεί το τάιμ-άουτ. Τα μικρά παιδιά νοιώθουν αξάρτηση απ’ τους γονείς τους, θέλουν να βρίσκονται μαζί τους, τους αγαπούν και τους χρειάζονται.
Εκείνο που παροξύνει αυτή τη διαρκώς επιδεινούμενη δυσάρεστη κατάσταση απογοήτευσης είναι το γεγονός ότι το παιδί θα πρέπει να βρίσκεται μόνο του μακρυά απ’ τους γονείς στους οποίους στηρίζεται και απ’ τους οποίους περιμένει να ικανοποιήσουν την ανάγκη που έχουν. Αυτό το μέτρο της απομάκρυνσης απ’ την κύρια πηγή ανακούφισης, ασφάλειας και αίσθησης ευημερίας, το οποίο επιβάλλεται στο παιδί, επαυξάνει σημαντικά τη δυστυχία του παιδιού. Ταυτόχρονα, η μοναξιά του τάιμ-άουτ είναι πιθανό να προκαλέσει πρόσθετα ανησυχητικά συναισθήματα τα οποία το παιδί καλείται να υπομείνει. Όχι σπάνια, οδυνηρά και δυσάρεστα συναισθήματα όπως φόβος και ανησυχία αναπτύσσονται. Ένα αναστατωμένο παιδάκι που είναι υποχρεωμένο να κάτσει ήσυχα και μάλιστα μόνο του στο τάιμ-άουτ πολύ συχνά αισθάνεται θυμωμένο. Και ναι μεν δεν τολμάει να εκφράσει το θυμό του όταν υφίσταται το τάιμ-άουτ, όμως συχνά τον εξωτερικεύει με το να θυμώνει και να γίνεται απείθαρχο κάποια στιγμή μετά την αποδέσμευσή του απ’ το τάιμ-άουτ. Η τακτική του να αποχωρίζεται το παιδί απ’ τους γονείς λόγω του τάιμ-άουτ μπορεί η ίδια να γίνει αιτία για μελλοντική κακή συμπεριφορά με το σκεπτικό ότι η μοναξιά του τάιμ-άουτ μεγεθύνει τις απογοητεύσεις που αισθάνεται ένα παιδί που ήδη νοιώθει απογοητευμένο.
Τα διαπροσωπικά διλήμματα και συγκρούσεις λύνονται καλύτερα όταν το κάθε άτομο έχει αρκετές ευκαιρίες να εκφραστεί και να ακουστεί απ’ την άλλη πλευρά. Ο παραδειγματισμός, η πρωτοβουλία και η εφαρμογή στην πράξη της διαδικασίας του ανοιχτού  και ελεύθερου διαλόγου είναι πράγματα απαραίτητα για να μπορέσει ένα παιδί να μάθει τον υγιή τρόπο επίλυσης των προβλημάτων. Είναι η μέθοδος των τάιμ-άουτ πρόσφορη και κατάλληλη μέσα στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας; Η προσφορά βοήθειας προς τα παιδιά για να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους σε συνδυασμό με την υπομονή των γονιών είναι στοιχεία απαραίτητα αν πραγματικά θέλουμε να αναπτύξουν την ικανότητα να εκφράζουν τα συνασθήματά τους και τις ανάγκες τους με λόγια και όχι με ενέργειες (“ξεδίνοντας” δηλαδή με τρόπους κατά κανόνα αρνητικούς). 

 

Μακροχρόνιες επιπτώσεις απ’ τα συχνά τάιμ-άουτ

 
Για ένα παιδί που είναι ανικανοποίητο και νοιώθει άβολα και δυσάρεστα, το τάιμ-άουτ του επιβάλει σιωπή και του δημιουργεί την αίσθηση ότι οι γονείς του το απορρίπτουν. Όταν ατακτεί και του επιβάλλεται τάιμ-άουτ αισθάνεται πληγωμένο. Το πλήγωμα αυτό συνδυασμένο με την απόγνωση που το οδήγησε να ατακτήσει γεννάει οργή. Και πρακτικές πειθαρχίας σαν το τάιμ-άουτ που πληγώνουν και προκαλούν οργή μπορούν να κάνουν ζημιά στο παιδί. Μια σοβαρή συνέπεια που μπορεί να προκαλέσει η τακτική επιβολή του τάιμ-άουτ κατά την παιδική ηλικία είναι να δώσει στο παιδί τό “μάθημα” ότι θα πρέπει να καταπνίγει, να “μποτιλιάρει”, τα όχι και τόσο “καθωσπρέπει” συναιθήματά του. Καθώς αναστατωμένα υπομένουν ένα τάιμ-άουτ και όντας σε αδυναμία να εξωτερικεύσουν αρνητικά ή και καταστροφικά ακόμη συναισθήματα, τα παιδιά έχουν ανάγκη να σταματήσουν τα οδυνηρά αυτά συναισθήματα που βρίσκονται ενεργοποιημένα μέσα τους. Για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση αυτή τα παιδιά μαθαίνουν να αγνοούν ηθελημένα τα οδυνηρά και φορτισμένα με οργή συναισθήματά τους και να επιλέγουν να εστιάσουν την προσοχή τους σε “άλλα των άλλων”! Μαθαίνουν δηλαδή να απωθούν τα δυσάρεστα συναισθήματά τους. Στη συνέχεια της διαδρομής όμως προκύπτουν διάφορες συνήθειες νευρικής φύσεως, όπως το να τρώνε τα νύχια τους, να τραβούν τα μαλλιά τους, να γρατσουνιούνται, να τραβούν τα ρούχα τους, να τσιμπιούνται, και πολλές άλλες παρόμοιες συμπεριφορές. Ο σκοπός των συμπεριφορών αυτών είναι να αποδιώξουν τα δυσάρεστα συναισθήματα που κουβαλούν και – λες και προσπαθούν να επαληθεύσουν την κριτική των γονιών τους – να τιμωρήσουν τον εαυτό τους. Όλοι αυτοί οι αμυντικοί μηχανισμοί εξυπηρετούν την ανάγκη να γίνει εκτόνωση του θυμού και να ξεχαστούν τα δυσάρεστα συναισθήματα. Το αποτέλεσμα είναι η άγνοια ή η αδυναμία αναγνώρισης των πραγματικών συναισθημάτων να αποτελεί συχνά χαρακτηριστικό στοιχείο της ζωής ενός ανθρώπου. Κάτι τέτοιο περιορίζει την αυτογνωσία του και είναι πιθανό να έχει αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα ζωής του για όλη την μετέπειτα ζωή του.

 

 Πώς να μεγαλώσετε ένα παιδί με καλή συμπεριφορά (καλοαναθρεμένο)

 
Ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει καλή συμπεριφορά και αυτοπειθαρχία είναι να καλύπτετε τις φυσιολογικές και απαραίτητες για την ηλικία του ανάγκες και ενστικτώδεις παρορμήσεις, να του δείχνετε πώς να βιώνει τις ανθρωπιστικές αξίες μέσα απ’ τις καθημερινές σας οικογενειακές διαδικασίες και σχέσεις, με τον τρόπο που ζήτε αλλά και με άλλους παραστατικούς τρόπους, και τέλος να του δίνετε ευκαιρίες να έχει εμπειρίες και ευκαιρίες  που εμπεδώνουν και ενισχύουν αυτές τις αξίες. Τα παιδιά παρουσιάζουν άστατη συμπεριφορά και είναι “χαλασμένα” και κακομαθημένα όταν οι γονείς τους δεν ικανοποιούν τις φυσιολογικές και λογικές ανάγκες τους με συνεπή και σωστό τρόπο.
Ποιές είναι οι βασικές και φυσιολογικές ανάγκες της παιδικής ηλικίας; Όταν ένα παιδί έχει καλή σωματική υγεία, τρέφεται σωστά, ασκείται ικανοποιητικά και δεν είναι κουρασμένο, τότε μπορούμε να πούμε πως οι υλικές-σωματικές ανάγκες του παιδιού αυτού καλύπτονται. Ένα παιδί που δέχεται αρκετή και συνεχή χορταστική προσοχή, στοργή και αναγνώριση απ’ τους γονείς και άλλους ενήλικους και παιδιά – τα άτομα δηλαδή με τα οποία είναι συναισθηματικά δεμένο – τότε οι κοινωνικές και συναισθηματικές του ανάγκες θεωρούνται ικανοποιημένες. Και αν η φυσιολογική του περιέργεια, η εξερευνητική του φύση και διάθεση και όλα τα άλλα έμφυτα ενδιαφέροντά του έχουν πληθώρα ευκαιριών σε σταθερή βάση ώστε να μπορέσουν να ξεδιπλωθούν και να αναπτυχθούν, τότε και οι διανοητικές ανάγκες αυτού του παιδιού θα βρίσκουν την ικανοποίησή τους. Όταν τα παιδιά ζουν μέσα σε ένα περιβάλλον που τα υποστηρίζει και τα εμπνέει αισθήματα εμπιστοσύνης και μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον απολαμβάνουν ευκαιρίες που τα δίνει τη δυνατότητα να γίνονται σταδιακά όλο και περισσότερο ανεξάρτητα και αυτόνομα, να κάνουν επιλογές και να έχουν ουσιαστική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, τότε η φυσιολογική τους ανάγκη να έχουν κάποιο έλεγχο της προσωπικής τους ζωής και να τους “πέφτει λόγος” όσον αφορά τα δικά τους θέματα βρίσκει σωστή και αναλογική ανταπόκριση. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι γονείς ή οι υποψήφιοι γονείς να αποκτήσουν σωστή ενημέρωση για τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα καθενός απ’ τα πρώτα στάδια ανάπτυξης ενός ανθρώπου ώστε να γνωρίζουν τί να περιμένουν απ’ το παιδί τους. Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουν έναν φαρμακερό και επικίνδυνο μύθο που επιμένει να κάνει τη ζημιά του στη σημερινή κοινωνία – το μύθο που λέει πως η πλήρης ικανοποίηση όλων των αναγκών ενός παιδιού χαλάει το παιδί. Η υπεύθυνη επιστημονική έρευνα πάνω στο θέμα αυτό επιμένει πως ακριβώς το αντίθετο είναι σωστό. Το σωστά πειθαρχημένο παιδί το συναντούμε εκεί που οι γονείς σωστά και κατάλληλα ικανοποιούν όλες τις ανάγκες της παιδικής και της εφηβηκής ηλικίας.

 

Ο Δρ. Peter Haiman είναι σύμβουλος παιδικής ανατροφής για 30 χρόνια. Δημιούργησε και διηύθυνε ένα κέντρο γονιών και παιδιού στο Κλήβελαντ του Οχάιο, το οποίο κέρδισε παναμερικανική αναγνώριση. Ήταν επίσης πρόεδρος του Τμήματος Παιδικής Ανάπτυξης και Πρώτης Παιδικής Ηλικίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας.