Το σχολείο -πρέπει να- είναι ευχάριστο!

 

Τελειώνει και ο Αύγουστος και αρχίσαμε να σκεφτόμαστε το σχολείο. Κοιτάμε για σχολικές τσάντες στο ίντερνετ. Προσπαθούμε να αποφασίσουμε αν θα είναι τρόλευ ή πλάτης, κοιτάμε κασετίνες και σκεφτόμαστε τη νέα σχολική χρονιά (καθώς είμαστε με μαγιό στην ξαπλώστρα)!

 

Φέτος θα ξανά ‘χω πρωτάκι μιας και η Ναταλία μεγάλωσε. Ο Γιώργος θα πάει τετάρτη και οι δυο τους θα έχουν νέους δασκάλους/δασκάλες. Λαχείο! Σε όποιο σχολείο και να πας, η δασκάλα ή δάσκαλος, είναι απλά αυτό…λαχείο! Αν έχει όρεξη και μεράκι, αν είναι ήρεμος και έχει ενσυναίσθηση, τότε το παιδί (κι εμείς), θα περάσουμε καλά. Αν όχι, τότε θα προβληματιστούμε αρκετά!

 

Αλλά ίσως τελικά να μην είναι ανάγκη να προβληματιστούμε και να χαλαστούμε. Να αγχωθούμε και να αγχώσουμε το παιδί. Να φωνάζουμε, να μαλώνουμε και να χαλάσουμε τη σχέση μας με το παιδί, ενώ ξοδέψαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια για να την χτίσουμε! Και σας το λέω εγώ που τα τελευταία 3 χρόνια παραλίγο να γίνω η μαμά που δεν ήθελα! Και ξέρετε γιατί?

 

Γιατί φοβόμουν να μιλήσω. Ήξερα επίσης ότι στο σχολείο υπάρχουν οι τιμωρίες, τα προσβλητικά σχόλια στους μαθητές και πολλά άλλα που καταστρέφουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών, ειδικά όταν οι γονείς σεκοντάρουν τους δασκάλους. Προσπάθησα να βοηθήσω τον Γιώργο λανθασμένα. Από τη μία του έλεγα πως δεν μας ενδιαφέρουν οι βαθμοί/αυτοκόλλητα/μπράβο. Ότι μας ενδιαφέρει η μάθηση και η χαρά που παίρνουμε από αυτήν, αλλά από την άλλη, τον πίεζα να τελειώσει όλες τις εργασίες του (ακόμη κι αν τις θεωρούσα κάποιες φορές υπερβολικά πολλές), να γράψει ωραία γράμματα (κι ας του έπαιρνε διπλάσια ώρα), να μάθει την τρίτη προπαίδεια (κι ας δεν είχε μάθει καλά την πρώτη) κι αυτό γιατί? Γιατί δεν ήθελα να του βάλει η δασκάλα τιμωρία ή να τον προσβάλλει μέσα στην τάξη μπροστά στους φίλους του. Δεν ήθελα να στιγματιστεί ως ο κακός μαθητής της τάξης και να τον ακολουθήσει αυτό και στις υπόλοιπες τάξεις, δεν ήθελα το σχολείο να του δημιουργεί άγχος και απέχθεια, ούτε να τρέχει πίσω από έναν βαθμό. Ήθελα να αγαπάει την μάθηση! Οξύμωρο ε? Έκανα λοιπόν εγώ κάτι που δεν ήθελα, για να μην το κάνει κάποιος άλλος άτσαλα στο παιδί μου. Γιατί εγώ του ζητούσα κι ένα συγνώμη μετά που τον πίεσα. Συμφωνούσα μαζί του πως αυτά που πρέπει να κάνει είναι υπερβολικά, αλλά δυστυχώς πρέπει να τα κάνει… Να νιώθετε ΠΟΛΥ τυχεροί αν η δασκάλα του παιδιού σας δεν βάζει τίποτα (ή σχεδόν τίποτα) στο παιδί για το σπίτι. Η ύλη για το σπίτι θα έπρεπε βάσει υπουργείου να είναι ελάχιστη 😉

 

Και έρχομαι τώρα τρία χρόνια μετά, να καταλάβω το λάθος μου. Τώρα που θα πάει και η Ναταλία πρώτη, τώρα που είμαι έτοιμη (ελπίζω) να στηρίξω και τους δύο όταν βλέπω ότι κάποια πράγματα είναι too much για τα παιδιά!

 

Ας μην γράψουν και τα 5 ρήματα σε όλους τους χρόνους. Ας μην κάνουν και στα 5 χρονική αντικατάσταση, ας μην κάνουν και τις 7 διαιρέσεις. Ας μην γράψει το Αα 80 φορές, κι ας μην διαβάσει την ανάγνωση 3εις φορές. Αν βλέπεις ότι το παιδί έχει κατανοήσει αυτό που πρέπει, ας κάνει μέρος της άσκησης προφορικά ή καθόλου από ένα σημείο και μετά. Όταν βλέπεις ότι το παιδί έχει αρχίσει να ζορίζεται, πονάει το δάχτυλό του, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί πια από την κούραση, ας μπουν τα τετράδια μέσα στην τσάντα. Το θέμα δεν είναι να γεμίσει το τετράδιο άλλωστε, αλλά να το μυαλουδάκι τους με τις γνώσεις! Ούτε περισσότερη εργασία το ΣαββατοΚυρίακο και στις διακοπές, επειδή υπάρχει χρόνος. Ούτε να μένει μέσα στο διάλειμμα (αναφέρετο δικαίωμα του παιδιού), για να τελειώσει κάτι που δεν έκανε στο σπίτι! Τα παιδιά όπως κι εμείς χρειάζονται το παιχνίδι, χρόνο βαρεμάρας αλλά και δημιουργικότητας.

 

Και μην αφήσετε το παιδί να βγάλει το φίδι από την τρύπα. Μιλήστε εσείς με την δασκάλα/δάσκαλο και πείτε τους ότι αυτό θεωρείται καλύτερο για το παιδί σας (γιατί το κάθε παιδί είναι διαφορετικό μεν, αλλά είναι παράλληλα παιδί και παιδί πρέπει να μείνει). Τα παιδιά μαθαίνουν όταν ευχαριστιούνται, όχι με το ζόρι! Οι βαθμοί δεν έχουν σημασία. Σημασία έχει η χαρά της μάθησης. Πάντα! Και παρ’ όλο που πολλοί πιστεύουν πως στο σχολείο κάνουν άλλοι κουμάντο στα παιδιά μας, αυτό δεν θα έπρεπε να ισχύει! Είμαστε οι γονείς τους και έχουμε την ευθύνη της ψυχικής τους προστασίας, μέχρι να είναι έτοιμα να κατανοούν και να διεκδικούν από μόνα τους. Αυτό δεν σταματά στα 6 τους επειδή πήγαν σχολείο.

 

Όχι, δεν λέω να πάμε κόντρα στον δάσκαλο. Πολλοί είναι οι εκπαιδευτικοί που θα ακούσουν και θα συνεργαστούν με τον γονιό. Κάποιοι άλλοι ίσως όχι. Όπως και να χει, ο γονιός είναι το στήριγμα του παιδιού και το ενδυναμώνει, το βοηθά και του δείχνει τις εναλλακτικές. «Το να μην κάνεις και τις 2 φωτοτυπίες, μπορεί να έχει επίπτωση στον βαθμό. Αν εσύ έχεις μάθει όλα όσα χρειάζεσαι καλά, σε ενδιαφέρει ο βαθμός? Αν ναι, τότε πρέπει να κάνεις όλες τις ασκήσεις, αν σε ενδιαφέρει απλά το να έχεις μάθει αυτά που πρέπει, τότε ο βαθμός δεν είναι κάτι που καθρεφτίζει τις γνώσεις σου και ίσως να μην πρέπει να σε ενδιαφέρει τόσο πολύ ;-)»

 

Όλα έχουν να κάνουν με τις προτεραιότητες που βάζουμε. Ακόμη θυμάμαι έναν συμμαθητή μου στο γυμνάσιο. Δεν έκανε ποτέ τις ασκήσεις των μαθηματικών στο σπίτι. Αυτό εκνεύριζε πολύ την καθηγήτριά μας αλλά ποτέ δεν κατάφερε να του βάλει κάτι λιγότερο από 19, γιατί απλούστατα, ότι και να τον ρωτούσε, το ήξερε. Ότι άσκηση και να του έβαζε στον πίνακα (ακόμη και κάποιες που εμείς δεν καταλαβαίναμε), την έλυνε δίχως πρόβλημα!

 

Και εν πάση περιπτώσει, το θέμα είναι να δημιουργήσουμε ευτυχισμένους ανθρώπους, όχι απλά επιστήμονες, γιατρούς και δικηγόρους. Επιστήμονες μπορεί να γίνουν, και μάστορες και ζωγράφοι και τα πάντα κι ας έχουν γράψει το Αα και το Εε, 20 φορές αντί 96 (και ο αριθμός δεν είναι τυχαιος)!

 

Χαλαρά λοιπόν! «Να ‘χεις το νου σου, στο παιδί» που λέει και το τραγούδι. Αυτό έχει σημασία. Το σχολείο, ΠΡΕΠΕΙ να είναι ευχάριστο, αλλιώς το χάσαμε το παιχνίδι!!!

 

 

 

Advertisement

Για φαντάσου λίγο…!

 

Λοιπόν κλείσε λίγο τα μάτια σου (να σε δω τώρα πως θα διαβάσεις τα υπόλοιπα) και φαντάσου  Φαντάσου λοιπόν πως βρίσκεσαι σε ένα ξένο μέρος στο οποίο δεν μιλάς την γλώσσα. Βασικά στους άλλους αυτά που λες  ακούγονται σαν κραυγές… σαν κλάμα! Και εκεί, έχεις έναν άνθρωπο τον οποίο τον γνωρίζεις καλά και σαν να κάπως σε καταλαβαίνει τις περισσότερες φορές. Σου δίνει σημασία όταν «μιλάς», σε παίρνει αγκαλιά, σε χαϊδεύει, σε φιλά, σε αγαπά και τον αγαπάς! Είναι όλη σου η ζωή!!!

 

Και αφού περάσει λίγος καιρός (αυτός ο καιρός εξαρτάται από τον κάθε αυτόν άνθρωπο), αρχίζεις και καταλαβαίνεις πως αν τον χάσεις, την έχεις βάψει για τα καλά σ’αυτό το μέρος το δυσνόητο, το παράξενο και το καινούργιο. Σ’αυτό το μέρος που κανείς μα κανείς δεν σε καταλαβαίνει! Και ένα βράδυ, ένα βράδυ σαν όλα τα άλλα, αφού κάνετε τις αγκαλιές σας και τα χάδια σας, σε βάζει σε ένα μέρος όπου δεν μπορείς να βγεις  σου αφήνει ένα μικρό φωτάκι, και σε αφήνει μόνη/ο! Είναι η ώρα του ύπνου, και μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί. Στην αρχή, κάνεις λίγο υπομονή. «Που θα πάει? Θα έρθει!», σκέφτεσαι, αλλά τίποτα! Φωνάζεις λίγο, αλλά και πάλι τίποτα. Φωνάζεις ακόμη πιο δυνατά και βάζεις τα κλάματα! Πάλι κανείς!

 

Οι παλμοί σου αρχίζουν και ανεβαίνουν, νιώθεις φόβο, τρόμο και αρχίζεις να σκέφτεσαι ότι ο μεγάλος σου φόβος γίνεται πραγματικότητα! «Πάει, χάθηκα! Τι θα απογίνω???» Η καρδιά σου πάει να σπάσει! Η πίεση ανεβαίνει στα ύψη και η φωνή σου -είσαι πια σίγουρη ότι- ακούγεται σε όλη την γη! Οι ορμόνες στο σώμα σου κάνουν πάρτι, είσαι σίγουρη πως χάνεσαι. Απόγνωση!

 

Εξαρτάται λοιπόν από το τι έχει στο μυαλό του αυτός ο άνθρωπος της εμπιστοσύνης σας, μπορεί να έρθει μέσα στο δωμάτιο μετά από «αιώνες», όπως σου φάνηκαν. Μπορεί να σε πιάσει αγκαλιά, να σου μιλήσει ήρεμα, μπορεί απλά να σου μιλήσει ήρεμα προσπαθώντας να χώσει κάτι μέσα στα χέρια σου για παρηγοριά, ενώ εσύ προσπαθείς να γραπώσεις το δάχτυλό του, ή να σου βάλει κάτι πλαστικό στο στόμα για να πιπιλίσεις  Μπορεί και να μην έρθει καθόλου! Μετά, ξαναφεύγει! Σε πιάνει τρέλα! «Μα αφού κατάλαβε πως είμαι χάλια, πως τον έχω ανάγκη, γιατί φεύγει πάλι/ γιατί δεν έρχεται???»

 

Σου έρχεται εμετός από το κλάμα, μπορεί και να κάνεις. Συνεχίζεις το κλάμα και αρχίζεις να κουράζεσαι, ώσπου ώρα μετά, με λυγμούς εσωτερικούς, σε παίρνει ο ύπνος και βλέπεις εφιάλτες!

 

Την άλλη μέρα, όλα σαν να μην έγινε τίποτα! Μπερδεύεσαι στην αρχή, αλλά λες, ΟΚ, πάει, πέρασε! Και τότε, έρχεται το βράδυ! Και οι αγκαλιές και τα φιλιά και μετά… ξανά το ίδιο! Δεν καταλαβαίνεις τι συμβαίνει, κλαις  ουρλιάζεις από θυμό και απόγνωση, μόνο που το ξέρεις, τελικά δεν θα έρθει. Σου παίρνει λιγότερη ώρα αυτό το βράδυ και τελικά πάλι με κλάματα κοιμάσαι. Και το άλλο βράδυ λιγότερη ώρα, και το παράλλο ακόμη λιγότερο, μέχρι που τελικά το έχεις μάθει το κόλπο. Όσο και να θες να κλάψεις, δεν υπάρχει λόγος. Κανείς δεν ενδιαφέρεται, καμιά διαφορά δεν έχει… Όχι δεν ανεξαρτητοποιήθηκες! Η ανάγκη παραμένει… Γραπώνεις με όλη σου την δύναμη αυτή την κουβερτούλα που σου έδωσαν και δεν την αφήνεις! Είναι το μόνο πράγμα που έχεις συντροφιά. Την ανάγκη που είχες από τον άνθρωπό σου, αναγκαστικά θα την βρεις από αυτό το ύφασμα. Θα περάσουν χρόνια μέχρι να την αφήσεις! Ίσως να την κουβαλάς μαζί σου παντού ή τελικά μπορεί να βρεις άλλο τρόπο να ηρεμείς. Να τρίβεις τα πόδια σου κάτω από το πάπλωμα, το ένα με το άλλο, να χαϊδεύεις μόνη σου τα μαλλιά σου ή το αφτί σου. Βρίσκει ο άνθρωπος τρόπους…

 

Περνάνε τα χρόνια και κάποιοι λένε ότι δεν σου έμεινε κάτι από αυτό! Πάει, το ξέχασες. Δεν θες καν να κοιμάσαι παρέα τους, ακόμη κι ας το ζητήσουν! Είσαι ανεξάρτητη! Δεν θυμάσαι τίποτα πολύ πιθανόν από εκείνα τα βράδια, όμως συνέβησαν! Αν έμεινε κάτι από τότε, κανείς δεν το γνωρίζει, ούτε καν εσύ. Ακόμα και σήμερα που τρίβεις τα πόδια σου, το ένα με το άλλο, για να κοιμηθείς το βράδυ, το θεωρείς… τίποτα! Κι όμως, το πέρασες. Ναι, επιβίωσες. Δεν χάθηκες, δεν πέθανες! Ένιωσες όμως την απόγνωση, την εγκατάλειψη, τον φόβο! Δεν καταλάβαινες τον λόγο. Κατάλαβες πως το κλάμα, δεν προκαλεί το ενδιαφέρον των άλλων. Γιατί? Γιατί ήσουν απλά ένα μωρό και οι γονείς σου αποφάσισαν να σε μάθουν να κοιμάσαι μόνο σου. Το διάβασαν σε κάποιο βιβλίο, σε κάποιο φόρουμ, τους το είπε κάποιος δικός τους. Πείστηκαν πως ήταν για καλό. Για το δικό σου? Για το δικό τους? Δεν έμαθες ποτέ. Έπρεπε να μάθεις να κοιμάσαι μόνη σου. Κι έτσι λοιπόν… έμαθες…

 

Τελευταία ακούω και ξανα-ακούω γονείς που συνεχίζουν την τακτική του Cry It Out (CIO), και χτες έκλεισα τα μάτια μου και μπήκα στην θέση ενός μωρού. Αλήθεια το έχετε κάνει ποτέ κι εσείς? Είναι πολύ γραφικό το κείμενο μου, αλλά ίσως χρειάζεται και κάτι τέτοιο για να καταλάβουμε. Το ξέρω πως είναι δύσκολο κομμάτι ο ύπνος των παιδιών. Ειδικά όταν οι γονείς (και οι δύο) δουλεύουν την άλλη μέρα. Εμείς τον ήσυχο ύπνο, τον λύσαμε με τον κοινό ύπνο. Θηλασμός και κοινός ύπνος. Και πάλι, είναι κουραστικό. Μπορεί να έκανα εναμισι και βάλε χρόνο να κοιμηθώ συνεχόμενες ώρες (στο κάθε παιδί), ΑΛΛΑ δεν μπορούσα να θυσιάσω έστω και 2-3-5 βράδια της ψυχικής ηρεμίας των παιδιών μου, για να είμαι εγώ καλύτερα! Θα πιω περισσότερους καφέδες μέσα στην μέρα, αλλά αυτό είναι δικό μου θέμα! Πάντα υπάρχουν τρόποι! Το γεγονός ότι δεν μπορεί να μιλήσει ένα μωρό να σας πει τι αισθάνεται, ή το γεγονός ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι γι αυτό, δεν είναι λόγος να περάσει κάτι τέτοιο, αλλά είναι και ο βασικός λόγος που τα βιβλία συστήνουν αυτή την ηλικία για να εκπαιδεύσεις ένα μωρό να κοιμάται μόνο του! Στοιχίζει μια τέτοια εκπαίδευση. Στοιχίζει την εμπιστοσύνη του μωρού σας προς εσάς, το δέσιμο που έχετε, την ψυχική του γαλήνη για εκείνα και για πολλά ακόμη βράδια που απλά σιωπά. Δεν αξίζει τον κόπο. Πραγματικά δεν τον αξίζει. Πολλές μου λέτε ότι είστε μόνες σας! Πάρτε μια κοπέλα να σας το κρατήσει λίγο και πάτε κοιμηθείτε λιγάκι μεσημεριάτικα τις μέρες που νιώθετε πως δεν αντέχετε άλλο! Πάρτε την κολλητή σας! Πείτε στον άντρα σας να πάρει ένα ρεπό. Πάτε σε ένα πολύ μικρό σπιτάκι να ζήσετε για να τα βγάζετε πέρα μόνο με έναν μισθό. Με ένα δωμάτιο, δεν σας χρειάζεται άλλο αν κοιμάστε μαζί. Θηλάστε! Κόψτε τα έξω, τα ρούχα, κλπ! Υπάρχουν λύσεις. Είναι θέμα προτεραιοτήτων!!! 😉

 

Για περισσότερες πληροφορίες στο θέμα του CIO, δείτε και άλλα μου άρθρα στα οποία υπάρχουν λινκς από έρευνες και στοιχεία για όσα περιγράφω πιο πάνω:

https://mamalydia.wordpress.com/2012/09/13/giati-ta-mora-den-prepei-na-klaine-oti-kai-na-lene/

https://mamalydia.wordpress.com/2012/05/27/vrefi-klamma-stress-diarkeias/

https://mamalydia.wordpress.com/2012/01/09/pos-na-mathoume-ta-paidia-na-koimountai-my-way/

 

Mύθοι και πραγματικότητες για την σωματική τιμωρία

Χάρηκα πραγματικά όταν «έπεσα» πάνω σ’αυτό το site  γιατί κατάλαβα ότι αρχίζει να μεγαλώνει και να πληθαίνει το κίνημα που θέλει τους γονείς να μην χτυπούν (έστω και λίγο) τα παιδιά τους! Όπως θα γνωρίζετε ίσως, με  βρίσκει απολύτως αντίθετη η σωματική ή οποιουδήποτε είδους βία. Με αυτήν τα παιδιά «ακούνε» τους γονείς τους μόνο και μόνο από φόβο και όχι απο σεβασμό. Δεν μαθαίνουν το σωστό, απλά φοβούνται να κάνουν κάτι που θέλουν επειδή ξέρουν οτι θα φάνε ξύλο! Τελευταία διαβάζω ένα βιβλίο για το οποίο θα σας μιλήσω όταν τελειώσω. Σ’αυτό διαβάζω οτι ούτε οι τιμωρίες, ουτε οι φωνές θα έπρεπε να υπάρχουν, αλλά αντίθετα πολύ πολύ συζήτηση και συζήτηση και συζήτηση! Δύσκολο! 

Έχει χρόνια που έχω βάλει στοίχημα να μην χτυπήσω ποτέ τα παιδιά μου και μέχρι στιγμής το κερδίζω! Θα μου πείτε… καμιά φορά έτσι μόνο καταλαβαίνουν! Διαβάστε παρακάτω για να δείτε αν αυτό είναι αλήθεια! Ένα ΠΟΛΥ καλογραμμένο άρθρο που βρήκα εδω! 

«Πονάει στα αλήθεια;»

Ναι! Σύμφωνα με το Άρθρο 12 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ, τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τις απόψεις τους σε θέματα που τα αφορούν και αυτές πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Τα παιδιά έχουν αρχίσει να μας λένε πόσο πολύ τα πονάει η σωματική τιμωρία. Και ο Paulo Sιrgio Pinheiro εξηγεί στην έκθεσή του που κατέθεσε στη Γενική συνέλευση του ΟΗΕ τον Οκτώβριο 2006:
Σε όλη τη διαδικασία διεξαγωγής της μελέτης, τα παιδιά εξέφρασαν συστηματικά την επείγουσα ανάγκη να σταματήσει όλη αυτή η βία. Τα παιδιά βεβαιώνουν για τον πόνο -όχι μόνο σωματικό αλλά και ψυχικό- που τους προξενεί αυτή η βία, σε συνδυασμό με την αποδοχή ή ακόμα και με την έγκρισή της από τους ενήλικες.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να αποδεχτούν ότι αυτή είναι πραγματικά μια επείγουσα ανάγκη, παρόλο που δεν είναι καινούργια. Τα παιδιά υφίστανται βία από τα χέρια των ενηλίκων εδώ και αιώνες χωρίς να φαίνονται ή να ακούγονται. Αλλά τώρα που η κλίμακα και η επίδραση της βίας σε βάρος των παιδιών γίνεται ορατή, δεν μπορούν να περιμένουν άλλο για την αποτελεσματική προστασία στην οποία έχουν απόλυτο δικαίωμα»
Υπάρχει ένας σπουδαίος ερευνητικός τόμος για τις επιπτώσεις της σωματικής τιμωρίας και πειστικά επιβεβαιώνει την πιθανή ζημιά που προκαλεί τόσο βραχυχρόνια όσο και μακροχρόνια. «Η σωματική τιμωρία από τους γονείς και οι σχετικές με αυτήν συμπεριφορές και εμπειρίες των παιδιών», είναι μια ανάλυση 88 ερευνητικών μελετών που δημοσιεύτηκε το 2002 και αναμφισβήτητα επιβεβαιώνει τους κινδύνους. Ενώ τα ευρήματα δεν μας εκπλήττουν, κατά κάποιο τρόπο δεν είναι ούτε απαραίτητα. Δεν θα αναζητούσαμε έρευνα των αποτελεσμάτων των επιπτώσεων της βιαιοπραγίας σε βάρος γυναικών ή ηλικιωμένων για να δικαιολογήσουμε την απαγόρευση: Πρόκειται για ένα ζήτημα θεμελιωδών δικαιωμάτων.

«Γιατί είναι τόσο δύσκολο να σταματήσουμε να χτυπάμε τα παιδιά;»

Διότι πολλοί ενήλικες ακόμα συγχέουν αυτό που μπορούν με αυτό που πρέπει να κάνουν. Αν οι ενήλικες, περιλαμβανομένων των πολιτικών, έβρισκαν αυτό το θέμα εύκολο, θα είχαμε δεχτεί εδώ και πολύ καιρό ότι τα παιδιά έχουν, όπως και εμείς οι υπόλοιποι, ακριβώς το ίδιο δικαίωμα σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της σωματικής τους ακεραιότητας και ίσης προστασίας από το νόμο. Στην πραγματικότητα θα ήταν πιθανό να δεχτούμε ότι τα παιδιά που ξεκινούν πολύ μικρά και πολύ ευαίσθητα, έχουν το δικαίωμα μεγαλύτερης προστασίας από ό,τι οι ενήλικες.
Είναι δύσκολο για τους ενήλικες να εγκαταλείψουν αυτό που ακόμα θεωρούν «δικαίωμά τους» να χτυπάνε και να πονάνε τα παιδιά στο όνομα της «πειθαρχίας» ή του ελέγχου. Αυτή η δυσκολία φαίνεται πως πηγάζει από προσωπική εμπειρία. Οι περισσότεροι άνθρωποι είχαν φάει ξύλο από τους γονείς τους όταν ήταν μικροί. Οι περισσότεροι γονείς έχουν χτυπήσει τα δικά τους παιδιά. Κανένας από εμάς δεν θέλει να σκέφτεται άσχημα για τους γονείς του ή για τη δική μας γονική ευθύνη και αυτό κάνει προκλητικό για πολλούς ανθρώπους, περιλαμβανομένων των πολιτικών και αυτών που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη και ακόμα αυτών που εργάζονται για την προστασία των παιδιών, το να θεωρούν τη σωματική τιμωρία ως το θεμελιώδες θέμα ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων που πραγματικά είναι. Αυτό δεν είναι θέμα ευθύνης – οι γονείς ενεργούσαν σύμφωνα με τις κοινωνικές προσδοκίες – αλλά ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε σε θετικές, μη βίαιες σχέσεις με τα παιδιά.
Στοχεύοντας στην εξάλειψη της σωματικής τιμωρίας, απλώς επεκτείνουμε στα παιδιά την πλήρη προστασία από την κακοποίηση και άλλες σκληρές ή απάνθρωπες μορφές τιμωρίας τις οποίες, ως ενήλικες, θεωρούμε δεδομένες για τους εαυτούς μας.

«Αν οι γονείς αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τη χρήση σωματικής τιμωρίας, δεν θα είναι τα παιδιά κακομαθημένα και απείθαρχα;»

Όχι. Η πραγματική πειθαρχία δεν βασίζεται στη δύναμη. Αναπτύσσεται μέσα από την κατανόηση, τον αμοιβαίο σεβασμό και την ανοχή. Τα μωρά ξεκινάνε εντελώς εξαρτημένα και καθώς μεγαλώνουν, βασίζονται στους ενήλικες – ιδιαίτερα στους γονείς τους – να τα καθοδηγήσουν και να τα υποστηρίξουν προς την ωριμότητα με αυτοπειθαρχία. Η σωματική τιμωρία δεν λέει στα παιδιά τίποτα για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται.
Αντίθετα, το ξύλο στα παιδιά είναι μάθημα κακής συμπεριφοράς. Διδάσκει τα παιδιά ότι οι γονείς τους, τους οποίους ελπίζουμε ότι αγαπούν και σέβονται, βρίσκουν αποδεκτή τη χρήση της βίας για τη λύση προβλημάτων ή συγκρούσεων. Τα παιδιά μαθαίνουν από αυτά που κάνουν οι γονείς τους, όχι μόνο από όσα τους λένε. Η σωματική τιμωρία και άλλες ταπεινωτικές μορφές τιμωρίας δεν είναι υποκατάστατο των θετικών μορφών πειθαρχίας οι οποίες όχι μόνο δεν κακομαθαίνουν τα παιδιά, αλλά είναι σχεδιασμένες να διασφαλίσουν ότι τα μαθαίνουν να σκέφτονται για τους άλλους και για τις συνέπειες των πράξεών τους.
Τα κράτη έχουν υποχρέωση να υποστηρίζουν τη θετική γονική φροντίδα και η σύσταση της Επιτροπής των Υπουργών για την πολιτική υποστήριξης της θετικής γονικής μέριμνας τους δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές να το κάνουν.

«Με χτυπούσαν όταν ήμουν παιδί και αυτό δεν μου έκανε καθόλου κακό. Στην πραγματικότητα, δεν θα ήμουν εδώ που βρίσκομαι σήμερα αν οι γονείς μου δεν με τιμωρούσαν σωματικά.»

Πώς το ξέρετε αυτό; Κανένας από εμάς δεν ξέρει πώς θα είμαστε αν οι γονείς μας δε μας χτυπούσαν ή δε μας ταπείνωναν ποτέ. Πόσοι άνθρωποι, όταν λένε ότι δεν τους έκανε καθόλου κακό, δεν αρνούνται τον πόνο που ένοιωσαν όταν οι πιο κοντινοί τους ενήλικες νόμιζαν ότι μπορούν να τους διδάξουν μόνο προκαλώντας τους πόνο; Οι άνθρωποι συνήθως αρχίζουν να χτυπάνε τα παιδιά τους επειδή και τους ίδιους τους χτυπούσαν όταν ήταν παιδιά, παρόλο που, σύμφωνα με την έρευνα, συνήθως, αισθάνονται ενοχές εκ των υστέρων. Αλλά συνεχίζουν να χτυπάνε τα παιδιά τους ιδιαίτερα όταν έχουν φτάσει στα όριά τους. Είναι άσκοπο να κατηγορούμε τις προηγούμενες γενεές για το ξύλο σε βάρος των παιδιών, διότι ενεργούσαν σύμφωνα με τη διαδεδομένη κουλτούρα της εποχής. Αλλά οι καιροί αλλάζουν και οι κοινωνίες προχωρούν. Η αναγνώριση των παιδιών ως υποκειμένων δικαιωμάτων απαιτεί δράση για να τεθεί ένα τέλος στη νομιμοποίηση και την κοινωνική αποδοχή της βίας σε βάρος των παιδιών, ακριβώς όπως οι κοινωνίες έχουν προχωρήσει στο τέλος της αποδοχής της βίας κατά των γυναικών.

«Οι γονείς έχουν το δικαίωμα να μεγαλώνουν τα παιδιά τους όπως νομίζουν. Πρέπει να αμφισβητούμε μόνο τις ακραίες περιπτώσεις, όπως είναι η παιδική κακοποίηση.»

Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν σταματάνε στην είσοδο του σπιτιού σου. Τα παιδιά έχουν το ίδιο δικαίωμα με τα άλλα μέλη της οικογένειας για προστασία από το ξύλο και δεν είναι πιο παρεμβατικό να επιμένουμε ότι ο νόμος πρέπει προστατεύει τα παιδιά στο σπίτι από το να επιμένουμε ότι οι άντρες πρέπει να σταματήσουν να χτυπάνε τις γυναίκες τους. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ έχει εισάγει την ιδέα της «γονικής ευθύνης», με το καλό των παιδιών να είναι η βασική έγνοια των γονέων. Τα παιδιά δεν αποτελούν ιδιοκτησία των γονιών τους.

«Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο χτύπημα ενός παιδιού και σε ένα σκαμπίλι με αγάπη.»

Οι διαφορές είναι άσχετες για το νόμο! Το ένα πονάει φυσικά περισσότερο από το άλλο αλλά και τα δυο είναι μια συνέχεια βίας και επίσης και τα δυο παραβιάζουν το ίσο δικαίωμα των παιδιών στον σεβασμό. Οι κοινωνίες δεν θέτουν όρια ούτε προσπαθούν να δικαιολογήσουν οποιοδήποτε επίπεδο βίας όταν αμφισβητούν τη βία εναντίον των γυναικών ή εναντίον των ηλικιωμένων. Επομένως γιατί πρέπει να το κάνουμε όταν πρόκειται για τα παιδιά; Και οι κίνδυνοι οποιασδήποτε σύνδεσης ανάμεσα στο να αγαπάς και να πονάς τους ανθρώπους πρέπει να είναι προφανείς. Ένα «σκαμπίλι με αγάπη» είναι μια αντίθεση του χειρίστου είδους. Αυτός ο φαινομενικά ακίνδυνος όρος είναι ένα πέπλο πίσω από το οποίο μπορούν να κρυφτούν οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων.

«Η απαγόρευση της φυσικής τιμωρίας απλώς θα οδηγήσει στη μεταχείριση των παιδιών με πιο φρικτούς τρόπους – στη συναισθηματική κακοποίηση, την ταπείνωση ή το κλείδωμά τους.»

Τα παιδιά έχουν δικαίωμα προστασίας όχι μόνο από τη σωματική τιμωρία, αλλά επίσης και από άλλους τύπους απάνθρωπης ή ταπεινωτικής συμπεριφοράς ή μεταχείρισης. Η νομική μεταρρύθμιση πρέπει να συνδεθεί με την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την προώθηση θετικών, μη βίαιων σχέσεων με τα παιδιά. Οι γονείς επιθυμούν να έχουν τα παιδιά τους το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα στη ζωή. Οι γονείς που χτυπάνε τα παιδιά τους δεν αισθάνονται καλά για αυτό – γενικά αισθάνονται στεναχωρημένοι και ένοχοι. Συνεπώς, οι περισσότεροι από αυτούς καλωσορίζουν τις συμβουλές για το πώς να εμποδίσουν και να λύσουν συγκρούσεις με τα παιδιά τους. Οι πολιτικές θετικής γονικής φροντίδας βοηθάνε τους γονείς να δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά τους να κατανοούν, να αποδέχονται και να σέβονται τους κανόνες (πειθαρχία) χωρίς να χρησιμοποιούν κανενός είδους βία, είτε φυσική είτε συναισθηματική. Η απομάκρυνση από το ξύλο και την ταπείνωση των παιδιών και η αντιμετώπισή τους ως άτομα που έχουν δικαιώματα μαζί με τους υπολοίπους από εμάς, βελτιώνει την οικογενειακή ζωή του καθενός.

«Γιατί να ανακατέψουμε το νόμο; Γιατί απλά να μην εκπαιδεύσουμε τους γονείς να απομακρυνθούν από τη χρήση σωματικής τιμωρίας;»

Η κατάργηση τα χρειάζεται και τα δυο. Δεν είναι θέμα επιλογής: Τα ανθρώπινα δικαιώματα υπαγορεύουν ότι τα παιδιά έχουν τουλάχιστο την ίδια νομική προστασία όπως οι ενήλικες – στην οικογένεια και παντού αλλού – τώρα. Ο ίδιος ο νόμος είναι ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο και βέβαια, η μεταρρύθμιση του νόμου που απαγορεύει τη σωματική τιμωρία πρέπει να συνδέεται με εκπαίδευση του κοινού και των γονέων. Μια απαγόρευση θα παρακινήσει τους γονείς να εξετάσουν θετικούς τρόπους εκπαίδευσης των παιδιών τους και θα παρακινήσει τους επαγγελματίες, τους πολιτικούς, τα ΜΜΕ να παράσχουν πόρους και να προσφέρουν αυτή την εκπαίδευση. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι προετοιμασμένο να βοηθήσει τους γονείς και τους επαγγελματίες σε αυτή την προκλητική αποστολή.

«Οι δημοσκοπήσεις λένε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εναντίον μιας επίσημης απαγόρευσης της σωματικής τιμωρίας»

Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων εξαρτώνται γενικά από το πόσο αδέξια εκφράζονται οι ερωτήσεις και πόσες πληροφορίες έχουν αυτοί που τις απαντούν. Αν ο κόσμος είναι πλήρως ενημερωμένος για το θέμα, την υπάρχουσα ανεπάρκεια της προστασίας των παιδιών και τοv σκοπό της απαγόρευσης μπορεί να την υποστηρίξουν. Αλλά έτσι κι αλλιώς, σε αυτό το θέμα όπως και σε άλλα -βία εναντίον των γυναικών, φυλετικές διακρίσεις- οι πολιτικοί πρέπει να ηγούνται, όχι να ακολουθούν την κοινή γνώμη, παραθέτοντας τις απόλυτες υποχρεώσεις τους στα ανθρώπινα δικαιώματα για να διασφαλίσουν ότι ο νόμος παρέχει στα παιδιά, όπως και στους ενήλικες, πλήρη προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους. Σχεδόν όλα τα κράτη μέλη που έχουν απαγορεύσει όλες τις μορφές σωματικής τιμωρίας, το έχουν κάνει πριν την αποδοχή της κοινής γνώμης, αλλά στη συνέχεια, γρήγορα η κοινή γνώμη άλλαξε υποστηρίζοντας τη νομοθετική αλλαγή. Σε λίγα χρόνια θα κοιτάμε το παρελθόν με απορία για τον καιρό που ήταν νόμιμο και αποδεκτό το να χτυπάμε τα παιδιά.

Κλατάρουν οι μαμάδες ορέ???

ΝΑΙ! Ή έστω, φτάνουν στα όρια που στο τσακ γλυτώνουν το κλατάρισμα! Και αυτές εδώ τις μέρες φίλες μου, νιώθω πως εκεί βρίσκομαι. Στα όρια! Αυτό που στο άσχετο νιώθεις το αίμα να σου ανεβαίνει στο κεφάλι και να θες να φωνάξεις ή να βάλεις τα κλάματα, να αφήσεις τον εαυτό σου να σε λυπηθεί για λίγο ρε παιδί μου. Λίγο, γιατί δεν έχεις χρόνο, ούτε θα σε καταλάβει και κανείς κι αν σε δει και πάει να σε πείσει πως δεν έχεις λόγο να νιώθεις έτσι, θα… τον πλακώσεις στις σφαλιάρες!!!

Δεν μου συμβαίνει κάτι πολύ διαφορετικό από άλλες μέρες. Ασχολούμαι με τα μωρά μου, ένα νέο φιλανθρωπικό event που κάνουμε εδώ στη Ρόδο πολλές μαμάδες μαζί, τις κεραλοιφές μου, οι μέρες έχουν αρχίσει και ζεσταίνουν και σε λίγο θα αρχίσουμε τα μπανάκια, η μικρή βγάζει δόντια και γκρινιάζει, ο μικρός πάει τρεις φορές την εβδομάδα στον παιδικό και άλλες τρεις μένει σπίτι άρρωστος και μετά κολλάει και η μικρή, ο καλός μου έχει ξεσκιστεί στην δουλειά και έρχεται αργά, κλπ, κλπ! Όλο τον χρόνο αυτό βέβαια. Δεν είναι κάτι νέο… Απλά, δεν είμαι σούπερ μαμά, δεν είμαι, δεν θα γίνω ποτέ!

Έχω από επιλογή μείνει σπίτι να μεγαλώσω τα μικρά μου. Ναι το γνωρίζω οτι είναι επιλογή μου και δεν θα μπορούσα ποτέ να επιλέξω κάτι διαφορετικό. Στην σκέψη οτι κάποιος άλλος θα έβλεπε πολύ πιθανόν τα «πρώτα» τους, θα ήξερε καλύτερα τα χούγια τους ή θα τα μάθαινε πράγματα που θα ήθελα εγώ να τους μάθω, με τρελαίνει. Επέλεξα μαζί με τον σύζυγό μου να τα μεγαλώσω εγώ, τουλάχιστον μέχρι να πάνε σχολείο. Μετά βλέπουμε…

Επέλεξα επίσης να θηλάσω τα μικρά μου. Όσο πάει!

Δεν θα έκανα τίποτα διαφορετικά, απλά… Κάποιες φορές, οι επιλογές αυτές βαραίνουν τους ώμους μιας μαμάς. Το γεγονός οτι μπορεί να μην φύγω από το  σπίτι για 1-2 εβδομάδες σερί (δηλαδή ούτε στο σούπερ μάρκετ, ετσι?), είναι κάτι που με έχει τσακίσει φέτος. Το γεγονός οτι έχω από τότε που γέννησα την Ναταλία (16 μηνών) να πάω με τον Μάκη μόνη μου κάπου, εκτός από την προηγούμενη επέτειο του γάμου μας (πέρσι τον Ιούνη), το γεγονός οτι ΜΟΝΟ εγώ μπορώ να κοιμίσω την μικρή το βράδυ και να την ξανακοιμίσω αν ξυπνήσει, ή ότι μόνο εγώ καταφέρνω να την ταΐσω, κλπ, κλπ, είναι βάρος ώρες ώρες. Όπως και το γεγονός ότι είμαι πάντα με ένα μικρό μαζί μου και αν κάποιος από τους δικούς μου πάρει ένα από τα δύο για να με ξεκουράσει, αυτό είναι το παιδί που θα με ξεκούραζε αν μέναμε οι δυο μας (ο Γιώργος μου με τον οποίο τα λέμε, γελάμε, κάνουμε παρέα αφού έχει μεγαλώσει πια). Η Ναταλία είναι σε δύσκολη φάση για να την κρατάει κάποιος άλλος…

27 Απριλίου είχα γενέθλια και ο πατέρας μου, μου έκανε την ευγενική χορηγία για ένα μασάζ. ΔΕΝ έχω βρει χρόνο να πάω να κάτσω να μου κάνουν το μασάζ!!! Και πόσο πολύ το χρειάζομαι!!! Δεν θα πω ότι εδώ και πόσο καιρό θέλω να πάω στον οδοντογιατρό, ότι δεν έχω καταφέρει να πάω στον γυναικολόγο από τότε που γέννησα, θα ήθελα να κάνω έναν καθαρισμού προσώπου και έχω αγοράσει κουπόνια για ένα πεντικιούρ από κάτι ειδικά ψαράκια, αλλά μαντέψτε… Δεν έχω χρόνο για μένα!

Σας έχω πει οτι δεν έχω ζωγραφίσει από τότε που γέννησα τον Γιώργο? Πως να αφήσω όλα τα πράγματα για μισό λεπτάκι και να μην γίνει χαμός? Πως να κάτσω να ασχολήθω για 3-4 ώρες χωρίς να σκέφτομαι τίποτα άλλο εκτός από το έργο μου?

Να διαβάσω βιβλίο? Το έχω ξεχάσει το άθλημα!!! Η πλάκα είναι οτι συνεχίζω να αγοράζω, με την ελπίδα πως…

Για ποιον λόγο είμαι η ΜΟΝΗ που μπορώ να τα βγάλω πέρα και με τα  δύο παιδιά? Πάω για δουλειά (part time διακοσμήτρια γαρ), και αν αργήσω, αρχίζουν τα τηλέφωνα! Κανονίζω τα ραντεβού μου αναλόγως με την ώρα που κοιμίζω την μικρή και σχεδόν τις περισσότερες φορές η ζουζούνα -λές και το ξέρει- δεν κοιμάται στην ώρα της!

Και αφού τελικά πήρα χαμπάρι οτι δεν είμαι και πολύ καλή νοικοκυρά, αποφάσισα να έχω και το σπίτι συμμαζεμένο, την στιγμή που τα παιδιά είναι παιδιά και για να είναι τζιτζί το σπίτι, πρέπει απλούστατα να κάνω την Παναγιωταρά! Κι όμως, γιατί ακόμη δεν νιώθω καλή σύζυγος?

Η μητέρα μου είναι άρρωστη δυο εβδομάδες τώρα. Μόνο ένα φαϊ μπορώ να της πάρω όταν έχω κάτι που θέλει να φάει, αλλιώς… και σαν κόρη βαίνω στην αποτυχία…

Η φωνή μου σαν να έχει ανεβάσει ντεσιμπέλ. Με ακούω αυτές τις μέρες και θέλω να μου βάλω τις φωνές. Να μην είμαι αυστηρή στον Γιώργο! Πόσες φορές το έχω πει? Αλλά, εκείιιι! Να το πάλι το αίμα που ανεβαίνει στο κεφάλι και αν δεν είχα ορκιστεί να μην δώσω ούτε σφαλιάρα στα παιδιά μου, το χέρι θα έφευγε σίγουρα, έστω και για μια «απαλή» στον ποπό του!!! Και γιατί το σκέφτομαι καν? Και το άλλο? Αφού κοιμίσω την μικρή το μεσημέρι και παίξω λίγο με τον Γιώργο, κάθομαι στο κομπιούτερ με ένα φλυτζάνι καφέ που επιτέλους θα πιώ ολόκληρο. Και ο Γιώργος? Κάθεται κι αυτός στο κομπιούτερ του ή βλέπει βίντεο! Ορίστε! Ούτε το καλή μαμά δεν έχω για να παρηγοριέμαι!

Υποσχέθηκα να μην κάθομαι στο κομπιούτερ παρά το πρωί να τσεκάρω μέηλ και το βράδυ αφού κοιμηθούν τα παιδιά. Τα κομπιούτερ θα φύγουν από το σαλόνι ή από το τραπεζάκι και την εύκολη πρόσβαση! Αν με βλέπει έτσι το παιδί, εννοείται πως θα κάθεται κι αυτός και θα κολλάει! Τέλος, κι ας με χαλαρώνει!!!

Σήμερα, έλεγε η μητέρα μου στον Γιώργο πως όταν γίνει καλά επιτέλους, θα τον πάρει μια ολόκληρη μέρα να κάνουν βόλτες, να τα πούνε, να φάνε μαζί, να παίξουν στην θάλασσα. Και δεν χαιρόμουν! Ζήλευαααα! Ζήλευαααα! Έσκαγα από τη ζήλια μου βασικά, γιατί εμένα πότε θα μου πει κάποιος να μου κρατήσει λίγο την Ναταλία να πάρω τον γιο μου μόνη μου με τις ώρες και να μην ανησυχώ για τίποτα? Πότε θα μου πει κάποιος οτι θα τα κρατήσει και τα ΔΥΟ (ναι γιατί? εγώ πως το κάνω?) για να πάω να κάνω ψώνια? Για να πάω να πιω καφέ με την κολλητή μου? Δίχως να μου πουν σε 2 ώρες να είμαι πίσω!

Η μόνη ώρα μόνη μου, είναι όταν γυρίζω σπίτι με το αυτοκίνητο αφού έχω πάρει τον Γιώργο στον παιδικό ή πηγαίνοντας να τον πάρω (όταν το κάνω αυτό μόνη μου γιατί μερικές μέρες το κάνω μαζί με την μικρή)! Βάζω στο φουλ την μουσική και τραγουδάω μόνη μου. Βγάζω πολύ ένταση, αλλά τι να σου κάνει ένα 15λεπτο?

Πραγματικά, νομίζω πως ο πιο όμορφος ρόλος που είχα ποτέ στη ζωή μου, είναι αυτός της μαμάς! Αλήθεια! Το πιο όμορφο πράγμα είναι να βλέπω τα παιδιά μου και να τα αγκαλιάζω και μην αρχίσω να λέω τώρα γι αυτά γιατί δεν θα τελειώσει αυτό το πόστ ποτέ. Απλά, μια δυο φορές τον χρόνο, ανάβει το φωτάκι της βενζίνης μου! Και όλα υπολειτουργούν και νιώθω ότι δεν θα φτάσω στο βενζινάδικο πριν σβήσει το αυτοκίνητο! Και φωνάζω για βοήθεια, αλλά σαν να μην φωνάζω και πολύ δυνατά… Είναι εκεί που με φαντάζομαι να μαζεύω μερικά ρουχαλάκια και να πηγαίνω να μείνω σε ένα μέρος άλλο χωρίς να πω σε κανέναν τίποτα! Φλαααααπ!!! Αυτο-χαστούκι γιατί τι  μάνα είμαι να θέλω να αφήσω τα παιδιά μου και να εξαφανιστώ??? Και μετά, βρίσκω τους εσωτερικούς μηχανισμούς και επανέρχομαι. Δεν ξέρω αν με παίρνει κανείς στα σοβαρά ή αν λένε από μέσα τους «ΟΚ, άρχισε πάλι… Υπομονή, λίγες μέρες τουμπεκί και θα της περάσει!». Πρέπει όμως να αρχίσουν να μας παίρνουν στα σοβαρά (είμαι σίγουρη ότι δεν είμαι μόνη, σωστά?)! Δεν είμαστε σούπερ μαμάδες! Μπορεί να μοιάζουμε πολλές φορές, αλλά δεν είμαστε! Χρειαζόμαστε βοήθεια και ηθική συμπαράσταση! Χρειαζόμαστε να νιώθουμε ότι είμαστε ακόμη ο εαυτός μας και να κάνουμε πράγματα και για μας που και που! Προσοχήηηη! Κλατάρουν ΚΑΙ οι μαμάδες, ορέ! Και αν κλατάρει μια μαμά τελείως, εκεί θα πείτε την μαμά… μαμάκα!!!