Ηθική και Τρόποι (μέρος 4ο και τελευταίο)

Τρόποι να μεγαλώσετε το παιδί σας με Ήθος και Τρόπους

(συνέχεια 4η – τελευταία)

 

Πηγή: http://askdrsears.com/html/6/t120100.asp

 

7. Γνωρίστε τους φίλους του παιδιού σας

Γονείς, γνωρίστε τις αξίες των φίλων του παιδιού σας για τον απλούστατο λόγο ότι κάποιες απ’ αυτές θα «κολλήσουν», θα μεταδοθούν, στο δικό σου παιδί. Πριν λίγες μέρες γίναμε μάρτυρες σ’ ένα περιστατικό παιδικού εκβιασμού. Ο Μάθιου, 9 χρόνων, έπαιζε με τον Μπίλλυ, 8 χρόνων. Κάποια στιγμή ο Μπίλλυ προσπάθησε να εκβιάσει τον Μάθιου να κάνει κάτι. Του είπε πως αν δεν κάνει αυτό που του ζητάει δεν θα τον καλέσει στο πάρτι των γεννεθλίων του. Ο Μάθιου που ήταν ένα πολύ ευαίσθητο παιδί με αρχές έδειχνε φανερά ενοχλημένος. Εκμεταλλευτήκαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε στα δυό παιδιά. Τονίσαμε στον Μπίλλυ πως αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος που φερόμαστε ο ένας στον άλλο. Επίσης ρωτήσαμε τον Ματ πώς ένοιωσε σαν αποδέκτης του εκβιασμού. Η εμπειρία αυτή και ο τρόπος που αισθάνεται κανείς όταν τον εκβιάζουν έπαιξαν ρόλο ενίσχυσης και επιβεβαίωσης των αρχών του. Ακόμη και οι αρνητικές εμπειρίες μπορούν να στείλουν θετικά μηνύματα. Η πραγματική ζωή δίνει πραγματικά και ζωντανά μαθήματα.

 

Στην προσπάθειά μας να πείσουμε τα παιδιά μας πως η επιλογή του ηθικού τρόπου ζωής είναι μια πολύ έξυπνη κίνηση, γινόμαστε από λίγο ως πολύ «ιεραπόστολοι»! Τους κάνουμε κήρυγμα. Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε πως όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, τόσο κλείνουν τα αυτιά τους στο κήρυγμα. Για το λόγο αυτόν ακριβώς καταστάσεις σαν αυτές που προαναφέρθηκαν, οι οποίες προσφέρονται για ζωντανή καθηδήγηση, αφήνουν πιο μόνιμα διδάγματα απ’ την καλύτερη «κατήχηση» που θα μπορούσατε να τους κάνετε.

 

8. Στείλτε το παιδί σας στο σχολείο ηθικά καταρτισμένο

Μέρα με τη μέρα δώστε στο παιδί σας γερά ηθικά θεμέλια και αρχές. Συνεχίστε να εμπεδώνετε αυτές τις αξίες για όσο μπορείτε να ασκείτε επίδραση πάνω του. Αυτό που θέλετε είναι το παιδί σας να κάνει αυτό που είναι σωστό και όχι απλά αυτό που εξυπηρετεί τη σκοπιμότητα της στιγμής. Για να μπορεί να ενεργεί έτσι όμως, θα πρέπει να έχει σαν κινητήρια δύναμη τις βαθιές πεποιθήσεις που ρίζωσαν μέσα του μετά από μακρόχρονες επιδράσεις. Οι αξίες δεν «κολλάνε» αν προσπαθήσετε να τις καρφιτσώσετε πάνω στο παιδί την τελευταία στιγμή, σαν ένα γιορτινό στολίδι, ούτε αλλάζουν όπως ένα ρούχο ανάλογα με τη μόδα της ημέρας.

 

Άπαξ και το παιδί μπει στην μέση παιδική ηλικία (απ’ τα έξη ως τα δέκα), αρχίζει να γίνεται αποδέκτης μιας φοβερής πίεσης απο φίλους και συνομήλικους. Αν το παιδί δεν διαθέτει το δικό του εσωτερικό καθηδηγητικό σύστημα που να το κατευθύνει στις επιλογές που πρέπει να κάνει, τότε εύκολα και γρήγορα θα υποκύψει στις πιέσεις που ασκούνται πάνω του. Tα παιδιά αναζητούν αρχές. Αν στο σπίτι και μέσα στα ίδια τα παιδιά επικρατεί ένα ισχυρό καθοδηγητικό σύστημα, τότε οι πιθανότητες είναι μεγάλες να συμμορφωθούν με τα ηθικά πρότυπα των γονιών και βεβαίως με το δικό τους εσωτερικό ηθικό σύστημα. Έτσι καταλήγουν να παίζουν ηγετικό ρόλο μεταξύ των συντρόφων τους, όχι παθητικό και υποτακτικό. Καθορίζουν αυτά την πορεία τους, την ακολουθούν με συνέπεια και πιστότητα, κολυμπώντας αντίθετα στο ρεύμα σε πείσμα των σύγχρονων τάσεων και ρευμάτων.

 

Χρειάζεται υπομονή και ιδιαίτερη φροντίδα για να διδάξετε το παιδί σας τί είναι καλό/πρέπον/σωστό/δίκαιο και τί κακό/απρεπές/λανθασμένο/άδικο. Η ηθική που επιβάλλεται με τη δύναμη ή το φόβο δεν έχει πολλές πιθανότητες να εδραιωθεί στη συνείδηση του παιδιού για τον απλούστατο λόγο ότι απουσιάζει η συναίνεση και η προθυμία του ίδιου του παιδιού. «Την επόμενη φορά που θα σε πιάσω να κλέβεις, το ξύλο που θα φας με το ζωστήρα θα είναι πιο σκληρό», ούρλιαξε κάποιος πατέρας που ήταν αποφασισμένος να διδάξει το παιδί του τί είναι καλό και τί καλό κάνοντας χρήση της επιβολής του και του φόβου. Το παιδί αυτό κατά πάσα πιθανότητα θα πασχίζει με όλες του τις δυνάμεις να βρει τρόπο να ξεφύγει το πιάσιμο – αντί να κάνει ηθικούς συλλογισμούς για την ορθότητα ή μη κάποιας πράξης.

 

Ένας απ’ τους στόχους που έχει η ηθική διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι η δημιουργία πολιτών που σκέφτονται και ενεργούν ηθικά. Η οικογένεια είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Μέσα στα πλαίσια της οικογένειας το παιδί μαθαίνει πώς να ζει μαζί με άλλους και να σέβεται την εξουσία – ιεραρχία. Τα παιδιά εκείνα που λειτουργούν με εσωτερικούς ηθικούς μηχανισμούς, και όχι από φόβο για την τιμωρία, λειτουργούν έτσι γιατί έχουν κάνει την ηθική συστατικό του εαυτού τους. Διαθέτουν μια ισορροπημένη άποψη για το τί είναι εξουσία: σέβονται αυτούς που έχουν εξουσία, αλλά δεν αποδέχονται τις αξίες των άλλων ασυζητητί. Αν οι νόμοι δεν υπηρετούν τα συμφέροντα του λαού, θα είναι αυτοί που θα ηγηθούν σε προσπάθειες για την απομάκρυνση των νομοθετών και την εκλογή νέων. Το μεγάλωμα παιδιών που νοιάζονται αποτελεί το πρώτο βήμα να έχουμε μια ηθική κοινωνία.

Ηθική και Τρόποι

Τρόποι να μεγαλώσετε το παιδί σας με Ήθος και Τρόπους (συνέχεια 3η)

Πηγή:  http://askdrsears.com/html/6/t120100.asp

Μετάφραση :  Χρύσανθος Θεοχάρης

 

 

5.  Διδάξτε το παιδί σας να σκέφτετε ηθικά

 

Εκμεταλλευτείτε τις στιγμές εκείνες  που προσφέρονται για μαθήματα ηθικής, όπως οικογενειακά περιστατικά που δίνουν ευκαιρίες να μιλήσετε στο παιδί σας κάνοντας ηθικούς συλλογισμούς με τη μέθοδο των ερωταποκρίσεων. Τις προάλλες πρόσεξα δύο 8χρονα γειτονόπουλα «ακροβολισμένα» σε μια απότομη πλαγιά έτοιμα να πετάξουν σακούλες γεμάτες με νερό πάνω στα διερχόμενα αυτοκίνητα. Τα τσάκωσα πριν ξεκινήσουν τη σκανταλιά τους και είχα τον παρακάτω διάλογο με ένα απ’ τα αγόρια:

«Ιάσονα, τί νομίζεις ότι θα μπορούσε να συμβεί όταν η σακούλα με το νερό χτυπήσει το αυτοκίνητο;» ρώτησα.

«Θα σκορπίσει και θ’ απλωθεί σ’ ολόκληρο το αυτοκίνητο», απάντησε ο Ιάσονας.

«Πες πως ήσουν εσύ ο οδηγός αυτού του αυτοκινήτου. Τί νομίζεις πως θα αισθανόσουν εκείνη τη στιγμή;» είπα.

«Δεν ξέρω», απάντησε ο Ιάσονας.

«Πιστεύεις πως μπορεί να τρόμαζε;» επέμεινα.

«Υποθέτω πως ναι», παραδέχτηκε ο Ιάσονας.

«Θα μπορούσε να ξαφνιαστεί τόσο που να χάσει τον έλεγχο του αυτοκινήτου, να καβαλήσει το πεζοδρόμιο και να παρασύρει κάποιο παιδάκι. Δεν είναι πιθανά όλα αυτά;» πρότεινα.

«Υποθέτω πως είναι», παραδέχτηκε.

«Αν κάτι τέτοιο πραγματικά συνέβαινε, θα ένοιωθες πολύ άσχημα, σωστά;», συνέχισα.

«Ναι, σίγουρα θα ένοιωθα άσχημα», συμφώνησε ο Ιάσονας.

 

Με τον ίδιο τρόπο μπορείτε να συζητήσετε μαζί του για πρόσωπα που εμφανίζονται στην τηλεόραση. Βλέπετε το δεκάχρονο παιδί σας να παρακολουθεί ένα αμφίβολης ποιότητας τηλεοπτικό πρόγραμμα. Καθήστε δίπλα του και ρωτήστε χωρίς επιθετική ή κριτική διάθεση: «Πιστεύεις πως αυτό που κάνουν είναι σωστό;» Ενθαρρύνετε συζητήσεις για πρόσωπα ή θέματα που είναι στην επικαιρότητα, όπως αμφιλεγόμενα πρόσωπα απ’ το χώρο του αθλητισμού, θέματα απ’ τις πρώτες σελίδες των εφημερίδων, κοινωνικά θέματα. Φροντίστε να δίνετε στα παιδιά σας ευκαιρίες να εκφράσουν τη γνώμη τους. Ενθαρρύνετε τις ζωντανές οικογενειακές συζητήσεις. Δείχνετε σεβασμό για τις απόψεις τους, άσχετα αν συμφωνείτε ή όχι. Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι παιδιά που προέρχονται από οικογένειες που ενθαρρύνουν τέτοιου είδους ανοιχτές συζητήσεις έχουν πολλές πιθανότητες να γίνουν ενήλικες που σκέφτονται ηθικά. Μια έρευνα που διενεργήθηκε στην Καλιφόρνια με υποκείμενα χίλιους φοιτητές αναζήτησε τη σχέση ανάμεσα στο επίπεδο ηθικής συλλογιστικής των φοιτητών αυτών και του τρόπου με τον οποίο ανατράφηκαν. Οι φοιτητές των οποίων η ηθική συλλογιστική συγκέντρωσε υψηλή βαθμολογία προέρχονταν από οικογένειες που ενθάρρυναν τις ανοιχτές συζητήσεις πάνω σε αμφιλεγόμενα θέματα. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι γονείς με υπέρμετρη ανεκτικότητα, που δεν περίμεναν υπακοή απ’ τα παιδιά τους και ήταν χαλαροί και υπερβολικοί στους επαίνους, έβγαλαν παιδιά του στυλ «πρώτος εγώ», των οποίων το μοναδικό μέλημα ήταν να ικανοποιήσουν τον εαυτό τους. Στο άλλο άκρο βρίσκονταν οι γονείς που ανέθρεψαν τα παιδιά τους ασκώντας απόλυτο έλεγχο πάνω τους με αποτέλεσμα να φτάσουν στην εφηβεία ανίκανα να σκεφτούν μόνα τους. Στις έρευνες αυτές, οι οικογένειες που έδιναν στα παιδιά τους το δικαίωμα να έχουν άποψη και συμμετοχή στις αποφάσεις, έβγαλαν εφήβους που ήταν σε θέση να σκέφτονται ηθικά. Το να αποκτήσεις παιδιά που να «κάνουν κήρυγμα» στον εαυτό τους αποτελεί από μόνο του το πλέον διαρκές μάθημα ηθικής.

 

Δόστε στο παιδί σας την ευκαιρία να σας ακούσει να κάνετε σκέψεις για την ορθότητα ή μη μιας συγκεκριμένης πράξης. Φανταστείτε τον εαυτό σας και το παιδί σας σε ένα σουπερμάρκετ. Ο ταμίας κατά λάθος σας έδωσε περισσότερο ρέστα. Αντιλαμβάνεστε το λάθος και το συζητάτε με το παιδί σας: «Πω πω, ο ταμίας μας έδωσε περισσότερα ρέστα απ’ όσα έπρεπε.» Στη συνέχεια κάνετε έναν ηθικό σχολιασμό εκφράζοντας φωναχτά τις σκέψεις σας: «Αυτά τα επιπλέον χρήματα δεν ανήκουν σε μας. Δεν θα ήταν σωστό να τα κρατήσουμε. Ο Ταμίας ίσως τιμωρηθεί ή ακόμη και να χάσει τη δουλειά του γι’ αυτό το λάθος. Θα αισθανόμουν άσχημα αν τα κρατούσα…» Το παιδί σας προσπαθεί να δικαιολογήσει την κατάσταση λέγοντας, «Μα μπαμπά, όλοι το κάνουν». Και εσύ απαντάς, «Αυτό το κάνει να είναι σωστό; Τί πιστεύεις πως είναι σωστό να πράξουμε; Πώς νομίζεις πως θα αισθάνεσαι αν κρατήσεις χρήματα που δεν σου ανήκουν πραγματικά;» Μετά προσθέτεις, «Εγώ αισθάνομαι ωραία κάνοντας το σωστό και επιστρέφοντας τα χρήματα.»

 

6.  Γνωρίστε το παιδί σας

 

Μάθετε τον τρόπο που το παιδί σας κάνει ηθικές σκέψεις στα διάφορα στάδια ανάπτυξής του. Όταν προκύπτουν καταστάσεις που καλούν για ηθικές αποφάσεις, φροντίστε να κάνετε και το παιδί σας μέτοχο στη διαδικασία, με άλλα λόγια βάλτε το και αυτό «στο χορό». Μια μέρα οδηγώντας με συνοδηγό την δεκάχρονη κόρη μου Έριν είδαμε ένα ζητιάνο. Η Έριν είπε, «Μπαμπά, μπορούμε να σταματήσουμε και να του δώσουμε λίγα χρήματα;» Άδραξα την ιδέα της και θεωρώντας ότι ήταν μια καλή διδακτική ευκαιρία σταμάτησα το αυτοκίνητο. Αναζητώντας το ηθικό «στίγμα» της, αντιπρότεινα: «Δεν θα ‘ταν καλύτερο να βρει μια δουλειά;» Η απάντηση της Έριν: «Ίσως να προσπάθησε, αλλά δεν βρήκε.» Κατάλαβα λοιπόν πού βρίσκεται η κόρη μου. Σταματήσαμε στο πλησιέστερο κατάστημα και αγοράσαμε λίγα τρόφιμα για τον ζητιάνο.

 

Οι ηθικές αρχές είναι σημαντικές για ένα παιδί γιατί παίζουν ρυθμιστικό ρόλο στις επιλογές που κάνουν στη ζωή. Αν ένα παιδί είναι εγωκεντρικό, έχει υλιστικές αντιλήψεις και έχει αδυναμία να κατανοήσει τη θέση του άλλου, τότε στις περισσότερες περιπτώσεις θα δίνει προτεραιότητα στη δική του βολή και άνεση και θα επιλέγει το δρόμο που απαιτεί τη μικρότερη προσπάθεια. Αν η ικανότητα να μπαίνει στη θέση του άλλου έχει εμφυτευτεί μέσα του, τότε οι επιλογές του θα είναι τέτοιες που θα συντελέσουν στο να εξελιχθεί σε άνθρωπο που οι άλλοι θα θέλουν να είναι στη συντροφιά του, που θα δείχνει ενδιαφέρον και διάθεση για φροντίδα εκεί που χρειάζεται.

 

…Συνεχίζεται…

 

Προηγούμενες συνέχειες:

      https://mamalydia.wordpress.com/2010/07/07/morals/

      https://mamalydia.wordpress.com/2010/07/21/morals-2/