8 Τρόποι να μεγαλώσετε το παιδί σας με Ήθος και Τρόπους
Πηγή: http://askdrsears.com/html/6/t120100.asp
Μετάφραση: Χρύσανθος Θεοχάρης
Ανατρέφω ήθικό παιδί σημαίνει διδάσκω το παιδί μου πώς να ζει με βάση τον Χρυσό Κανόνα. Αλλά για να μπορέσει το παιδί σου «να κάνει στους άλλους αυτά που θέλει οι άλλοι να κάνουν σ’ αυτό», θα πρέπει πρώτα να μάθει να αισθάνεται συμπόνια για τους άλλους και να μπορεί να σκέφτεται τις συνέπειες μιας πράξης πριν την εκτελέσει και να εκτιμά τα αποτελέσματα που θα έχει η ενέργειά του στον ίδιο και στους άλλους. Εκεί ακριβώς βρίσκεται η ουσία του να είναι κανείς ηθικό άτομο.
1. Αναθρέψτε παιδιά που νoιάζονται
Η ανατροφή των στενών δεσμών (attachment parenting) απο μόνη της είναι το πρώτο μάθημα ηθικής για το παιδί σας. Οι γονείς είναι οι πρώτοι ηθικοδιδάσκαλοι του παιδιού. Οι δικές μας παρατηρήσεις καθώς και μεγάλος αριθμός μελετών οδηγούν στο συμπέρασμα πως τα μωρά που ανατράφηκαν με στενούς δεσμούς έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να γίνουν παιδιά και ενήλικες με σωστό κώδικα ηθικών αξιών. To ιδιαίτερο εκείνο ποιοτικό στοιχείο που ξεχωρίζει τα παιδιά αυτά απ’ τα υπόλοιπα που μεγάλωσαν με άλλες πιο κλασσικές μεθόδους ανατροφής είναι η ευαισθησία τους. Θεωρούμε την ευαισθησία ως μια θεμελιώδους σπουδαιότητας αρετή. Φυτέψτε την στη ζωή του παιδιού σας και παρακολουθήστε πώς απ’ αυτήν βλαστάνουν άλλες αρετές, όπως αυτο-κυριαρχία, ευσπλαχνία, συμπόνια, τιμιότητα. Ιδού και ο τρόπος να μεγαλώσετε (και να καμαρώσετε) ένα παιδί με ευαισθησίες (σ.τ.μ., ένα παιδί που δεν θα το χαρακτηρίζει η αναισθησία). Όταν ένα παιδί περνάει τα πρώτα χρόνια της ζωής του με ένα πρόσωπο φροντίδας που τον/την χαρακτηρίζει η ευαισθησία, τότε το νήπιο αυτό αναπτύσσει μια εσωτερική αίσθηση του ορθού και του καλώς έχειν, δηλαδή της ευημερίας. Με λίγα λόγια, αισθάνεται όμορφα. Καθώς βρίσκεται συνεχώς στο ρόλο του αποδέκτη μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον φροντίδας και ευαίσθητης ανταπόκρισης, στην καρδιά του νηπίου φυτρώνει και ριζώνει η αίσθηση εμπιστοσύνης και, σταδιακά, της ευαισθησίας. Κάνει δηλαδή τις αρετές αυτές δικές του, μέρος της ψυχοσύνθεσής του. Δεν είναι κάποια πράγματα που το νήπιο έχει ή διαθέτει, αλλά κάτι που το παιδί είναι – ένα παιδί που μπορεί και δείχνει ευαισθησία, ένα παιδί που μπορεί και εμπιστεύεται. ´Εχει μάθει πως είναι καλό να βοηθάς και να βαστάς ένα άτομο που βρίσκεται στη θέση του αδύνατου. Διαθέτει την ικανότητα να προσφέρει φροντίδα και μπορεί να αισθάνεται αυτό που αισθάνεται ο άλλος. Και σίγουρα θα είναι σε θέση να σκέφτεται τί αντίκτυπο θά έχουν οι δικές του ενέργειες στον άλλο ή στους άλλους.
Ο εσωτερικός αυτός κώδικας συμπεριφοράς ριζώνει βαθειά στο είναι των παιδιών που μεγαλώνουν με την ανατροφή των στενών δεσμών. Σαν αποτέλεσμα, αναπτύσσουν μια σωστή και υγιή αίσθηση της ενοχής και μπορούν έτσι να αισθάνονται το λάθος που διέπραξαν – σε σωστή και πραγματική αντιστοιχία με την πράξη τους. Για ένα παιδί μεγαλωμένο με υγιείς και στενούς δεσμούς το ψέμα αποτελεί παραβίαση της σχέσης εμπιστοσύνης. ´Οταν διαπράξει ολίσθημα/σφάλμα υπάρχει διατάραξη στην εσωτερική του ευημερίας, γι’ αυτό κάνει προσπάθεια να διατηρήσει και να αποκαταστήσει την αίσθηση ηθικής ισορροπίας. Αυτό το παιδί μπορεί αληθινά να κάνει τα σωστά πράγματα προς τους άλλους για τον απλούστατο λόγο ότι άλλοι έχουν κάνει τα σωστά πράγματα γι’ αυτό.
Το παιδί που έχει ανατραφεί χωρίς στενούς δεσμούς και υγιείς ευαισθησίες, γίνεται ένα παιδί που θα το χαρακτηρίζαμε «αναίσθητο». Δεν διαθέτει πλαίσιο αναφοράς για τον τρόπο που πρέπει να φέρεται. Μη διαθέτοντας εσωτερικό καθηδηγητικό σύστημα, αναπόφευκτα οι αξίες του αλλάζουν με βάση τα γούστα της στιγμής. Μια διαφορά ανάμεσα στα παιδιά που νοιάζονται και εκείνα που δεν νοιάζονται είναι η ικανότητα να αισθάνονται μεταμέλεια, τα απασχολεί δηλαδή ο αντίκτυπος που έχουν οι ενέργειές τους πάνω στους άλλους. Οι εγκληματολόγοι έχουν εντοπίσει το σημαντικότερο στοιχείο που χαρακτηρίζει τόσο τα παιδιά που έχουν ανατραφεί χωρίς στενούς δεσμούς όσο και τους ψυχοπαθητικούς ενήλικες, και αυτό είναι η αδυναμία τους απ’ τη μια να αισθανθούν τύψεις και μεταμέλεια και απ’ την άλλη να μπουν στη θέση του άλλου – που είναι οι δύο οψεις του ίδιου νομίσματος – με αποτέλεσμα να μην αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους και της συμπεριφοράς τους γενικότερα. Μια ομάδα παιδιών ηλικίας περίπου πέντε χρόνων παίζουν. Ξαφνικά ένα απ’ αυτά πέφτει, γδέρνεται λίγο στο γόνατο και βάζει τα κλάμματα. Ένα παιδάκι μεγαλωμένο με στενούς δεσμούς θα προσπαθήσει να το καθησυχάσει, θα του πει «λυπάμαι του πονάς» και θα δείξει την επιθυμία του να του συμπαρασταθεί. Ένα παιδάκι μεγαλωμένο χωρίς στενούς δεσμούς είναι πολύ πιθανό να του πει ένα «άντε βρε κλαψιάρη»!
2. Κάντε ηθικούς συσχετισμούς
Το νήπιο των στενών δεσμών ξεκινάει την πορεία της ηθικής του ανάπτυξης με δυο ποιοτικά στοιχεία θεμελιώδους αξίας – την ευαισθησία και την εμπιστοσύνη. Αυτές οι «αφετηριακές αρετές» κάνουν το έργο των γονιών ευκολότερο καθόσον μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σαν βάση και αφετηρία για να διδάξουν το παιδί της προσχολικής ηλικίας τα ναι και τα όχι της ζωής. Ο γονιός με ηθικές αξίες κατάλληλα εκθέτει στο παιδί τί είναι σωστό, τί είναι λάθος και πώς περιμένει απ’ αυτό να ενεργήσει. Το παιδί εμπιστεύεται το γονιό και δέχεται τις οδηγίες του σαν να είναι Ευαγγέλιο. Αν ο Μπαμπάς πει πως είναι κακό να χτυπάμε τους άλλους, είναι κακό, τελεία και παύλα! Αν η Μαμά πει πως το να παρηγορούμε ένα παιδάκι που πονάει είναι καλό, τότε είναι καλό, τελεία και παύλα. Οι γονείς είναι οι ηθικές αυθεντίες στις οποίες έχει απόλυτη εμπιστοσύνη. Τα πρώτα έξη χρόνια αποτελούν ιδανικό παράθυρο ευκαιριών με το παιδί να δέχεται ασυζητητί τις αξίες και τις αρετές που ζούν στην πράξη και παρουσιάζουν με λόγια οι γονείς του. Σκεφτείτε τί γίνεται όταν το παιδί μέσα στα πρώτα χρόνια της ζωής του παίρνει σε καθημερινή βάση και από ένα «μάθημα ηθικής». Για παράδειγμα, η Λίτσα πονάει το δαχτυλάκι της. «Έλα να τη βοηθήσουμε να νοιώσει καλύτερα». Ο γιός σας παίρνει τη μπάλα του φίλου του. «O Νίκος αισθάνεται άσχημα που του πήρες την αγαπημένη του μπάλα». Ή, «Πώς θα ένοιωθες αν ο Νίκος σου έπαιρνε τη μπάλα σου;» Αρχικά το παιδί πιστεύει ότι μια συμπεριφορά είναι καλή ή κακή απλά και μόνο επειδή του το λέτε εσείς ή ίσως και επειδή σκέφτεται τις συνέπειες. Γύρω στα πέντε όμως το παιδί σας αρχίζει να εσωτερικεύει τις αξίες σας: ό,τι είναι σωστό για σας, γίνεται σωστό και για το ίδιο. Οι αξίες σας, είτε ενάρετες είτε όχι, γίνονται κομμάτι του παιδιού σας, μέρος του εαυτού του. Από τα επτά μέχρι τα δέκα το παιδί σταδιακά μπαίνει στην ηλικία της ηθικής σκέψης. Εδώ το παιδί αρχίζει να ενεργεί σωστά επειδή αυτό είναι το σωστό. Στην ηλικία των επτά τα περισσότερα παιδιά έχουν αναπτύξει την αντίληψη του «τί είναι κανονικό ή συνηθισμένο». Και αν οι αρχές της ευαισθησίας, της φροντίδας, της ευγένειας και της συμπόνιας αποτελούσαν τρόπο ζωής και σταθερή οικογενειακή πρακτική, τότε αυτές γίνονται οι νόρμες, τα πρότυπα, βάσει των οποίων λειτουργεί το παιδί. Αυτά που οι γονείς παίρνουν στα σοβαρά, αυτά τα ίδια παίρνει στα σοβαρά και το παιδί. Μέχρις αυτό το σημείο θεωρεί τους γονείς του αλάθητους και έτσι μπαίνει στη μέση παιδική ηλικία με «ενσωματωμένες» τις αξίες τους. Ο δρόμος του όμως αναπόφευκτα διασταυρώνεται με παιδιά που έχουν διαφορετικές νόρμες, διαφορετικά πρότυπα ζωής. Παιδιά που μεγάλωσαν σε σπίτια με αναισθησία, που η βιαιότητα ήταν μια συχνή πραγματικότητα, που οι σχέσεις γονιών και παιδιών ήταν χαλαρές ή απόμακρες. Εδώ είναι που λάμπει το παιδί που μεγάλωσε με στενούς γονικούς και ηθικούς δεσμούς. Έχοντας ανατραφεί με έναν ηθικό κώδικα που έχει γίνει μέρος του εαυτού του, βλέπει τις εναλλακτικές αξίες που συναντά σαν κάτι το παράξενο. «Αναστατώνουν» την αίσθηση εσωτερικής ευημερίας που διαθέτει. Γίνεται επιλεκτικός σε θέματα ηθικής – επιλέγει τις αξίες εκείνες που συνεισφέρουν στην προσωπική αίσθηση ευημερίας και απορρίπτει τις υπόλοιπες.
Τί γίνεται με το παιδί χωρίς υγιείς βάσεις; Το παιδί που ανατράφηκε σε σπίτι όπου οι αρετές δεν συζητούνται ούτε διδάσκονται, μπαίνει στη μέση παιδική ηλικία σαν ένα πλοίο χωρίς πηδάλιο ή άγκυρα. Παραδέρνει λοιπόν σε μια θάλασσα αβεβαιότητας, εύκολο θύμα στις κάθε είδους επιδράσεις που θα βρεθούν στο δρόμο του. Μη έχοντας σύστημα αναφοράς να το χρησιμοποιήσει σαν πρότυπο και βάση σύγκρισης, υιοθετεί τις αξίες των άλλων ή μετατοπίζεται και αλλάζει συνέχεια με βάση του τί κρίνει βολικό κατά περίπτωση στην προσπάθειά του να λύσει τα προβλήματα της στιγμής. Το παιδί αυτό παρασύρεται προς ένα ηθικό σχετικισμό, σύμφωνα με τον οποίο για λίγα πράγματα ισχύει το άσπρο-μαύρο ή το σωστό-λάθος και οι περισσότερες λύσεις θα πρέπει να αναζητούνται στις διάφορες αποχρώσεις του γκρίζου. Το παιδί συνεπώς επιλέγει το δρόμο της ελάχιστης αντίστασης ή αυτόν που εκφράζεται απ’ την πιο μεγάλη λαϊκή προτίμηση. Το παιδί αυτό βρίσκεται σε επικίνδυνη περιοχή για το λόγο ότι στερείται στενών οικογενειακών δεσμών – στερείται γονιών που να διαθέτουν υγιή ηθικά θεμέλια και βάσεις.
… Συνεχίζεται …
Ενα πρωτοποριακό σύστημα έγκαιρης ανίχνευσης του αυτισμού στα μικρά παιδιά δημιούργησαν Αμερικανοί ερευνητές. Η συσκευή με την ονομασία LENA (Language Environment Analysis) αποτελεί ένα αυτόματο σύστημα φωνητικής ανάλυσης, που μπορεί να διαγνώσει όλο το φάσμα των αναπτυξιακών διαταραχών του αυτισμού.
Το Blog μιας Μαμας 